Autor Wątek: Ceny rakiet  (Przeczytany 61216 razy)

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

Offline JSz

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 6849
Ceny rakiet
« dnia: Sierpień 13, 2010, 21:17 »
Poniżej zestawienie cen rakiet (o udźwigu od 3 t na LEO w górę) oraz kosztów wyniesienia 1 kg na orbity LEO i GTO. Sporządziłem je na podstawie raportów publikowanych przez Federal Aviation Administration (FAA): http://www.faa.gov/about/office_org/headquarters_offices/ast/reports_studies/.

Ceny startów pochodzą z raportów półrocznych oraz - starsze - kwartalnych. Wykorzystałem dane pochodzące głównie z lat 2009-2010, gdyż ceny w ostatnim latach bardzo rosną, prawdopodobnie z powodu spadku wartości USD (wszystkie ceny podane są w tej walucie). Trzeba jednak mieć na uwadze, że sami autorzy raportów stwierdzają, że "All prices are estimates, and vary for every commercial launch". Należy więc traktować je bardzo orientacyjnie.

Okazuje się, że jeszcze większy kłopot jest z uzyskaniem informacji o udźwigu rakiet. Dane te bywają sprzeczne, do czego przyczynia się też wielka mnogość wariantów rakiet. Licząc, że dane podane przez FAA będą miały tę zaletę, że jako przygotowane przez jedno źródło, do tego profesjonalne, będą przynajmniej jednorodne, więc można je będzie porównywać ze sobą. Wziąłem je z tej samej strony, z przeglądów rocznych.

Poniższa tabelka jest uzupełniona w porównaniu z poprzednią, która "wisi" jeszcze w wątku o SpaceX, przede wszystkim o koszty wyniesienia towarów również na GTO. Wykorzystałem też informacje z nowszych raportów.

rakieta nośna     kraj       mln USD     t na LEO   USD/kg        t na GTO    USD/kg
------------------------------------------------------------------------------------------
Cyklon            Rosja      20 - 30     3,0        6,7 – 10,0    -           -
Long March 2C     Chiny      25          3,2        7,8           1,0         25,0
Long March 2D     Chiny      ?           3,5                      1,25
PSLV              Indie      25          3,7        6,8           0,8         31,2
Dniepr 1; M       Rosja      12          3,7        3,2           -
GSLV Mark 2       Indie      45          5,1        8,8           2,5         18,0
Long March 3A     Chiny      60          6,0        10,0          2,6         23,1
Delta 2           USA        65          6,1        10,7          2,17        30,0
Sojuz; Sojuz-U    Rosja      60 - 70     6,7        9,0 – 10,4    1,35        44,4 – 51,9
Sojuz 2 IA        Rosja      65 - 100    7,8        8,3 – 12,8    1,7         38,2 – 58,8
Delta 4 M+ 4.2    USA        100         9,1        11,0          4,3         23,3
Long March 2F     Chiny      60          9,5        6,3           3,5         17,1
Falcon 9          USA        40          10,4       3,8           4,5         8,9
H 2A              Japonia    100         11,7       8,5           5,8         17,2
Atlas 5           USA        125         12,5       10,0          7,6         16,4
Delta 4 M+ 5.4    USA        170         13,4       12,7          7,0         24,3
Long March 3B     Chiny      70          13,6       5,1           4,5         15,6
Zenit 3 SLB       Rosja      60          13,9       4,3           4,1         14,6
Zenit 3 SL        Rosja      90 - 100    15,2       5,9 – 6,6     6,1         14,8 – 16,4
Atlas 5 531       USA        140         17,2       8,1           7,2         19,4
H 2B              Japonia    100         19,0       5,3           8,0         12,5
Proton K          Rosja      80 - 90     19,8       4,0 – 4,5     4,4         18,2 – 20,5
Ariane 5 ECA; GS  EU         220         21,0       10,5          10,5        21,0
Proton M          Rosja      90 - 100    21,0       4,3 – 4,8     5,5         16,4 – 18,2
Titan 4B          USA        ?           21,7                     5,8
Delta 4 Heavy     USA        225 - 275   22,6       10,0 – 12,2   13,0        17,3 – 21,2


Kłopot jest z amerykańskim wahadłowcem STS, dla którego nawet FAA nie podaje kosztów. Znalazłem je jednak w jakimś starszym dokumencie FAA, z tym, że dane te pochodzą z 2000 roku. Zatem należałoby je celem porównania pomnożyć przez około 1,3:

Space Shuttle     USA        300         23,4       12,8          5,7         52,6

Poniżej podobne zestawienie, ale dla rakiet o udźwigu poniżej 3 t na LEO. Ponieważ te dane są o wiele bardziej sprzeczne wewnętrznie, szczególnie jeśli idzie o ceny, nie podaję przeliczenia USD/kg. Można to zrobić, ale powstaje chyba niezbyt wiarygodny obraz:

Safir             Iran       ?           0,05 ?     
KSLV 1            Korea Płd. ?           0,10 
Taepodong 2       Korea Płn. ?           0,10 ?
Kaituozhe 1       Chiny      10          0,10 
Shavit 1          Izrael     ?           0,22 
Sztil 2           Rosja      2           0,43 
Pegasus XL        USA        16          0,44 
Falcon 1          USA        9           0,45 
Start 1           Rosja      ?           0,63
Minotaur          USA        15          0,64 
Kosmos 3M         Rosja      15          1,35 
Taurus XL         USA        35          1,59 
Minotaur 4        USA        20          1,73 
Mołnia            Rosja      35          1,80 
Rokot             Rosja      15          1,85 
Long March 4B     Chiny      ?           2,80 


Z pewnością powyższe zestawienia są bardzo niedoskonałe. Jeśli ktoś ma bardziej wiarygodne dane, bardzo proszę korygować. Dziękuję za uwagi, które już otrzymałem.
« Ostatnia zmiana: Sierpień 15, 2010, 22:31 wysłana przez JSz »

Offline kanarkusmaximus

  • Administrator
  • *****
  • Wiadomości: 23210
  • Ja z tym nie mam nic wspólnego!
    • Kosmonauta.net
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #1 dnia: Sierpień 13, 2010, 21:22 »
Dzięki serdeczne za to zestawienie!

Czy Dniepr nie jest zdolny do lotów na GTO? Z tego co pamiętam, to jest w stanie wysłać 550 kg na TLI, co oznacza, że loty na GTO powinny być możliwe.

Offline JSz

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 6849
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #2 dnia: Sierpień 13, 2010, 21:32 »
Nie znalazłem nigdzie informacji, czy i ile Dniepr może wynieść na GTO. Bardzo głęboko nie szukałem, to prawda, ale np. angielska Wikipedia podaje udźwigi tylko na LEO, do ISS i TLI. Nawet Astronautix.com nic nie wspomina wynoszeniu przez Dniepra czegoś na GTO. Być może jest to możliwe, ale nie stosowane.

Offline astropl

  • Moderator
  • *****
  • Wiadomości: 5263
  • Zmieściłem się w Sojuzie :)
    • Loty Kosmiczne
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #3 dnia: Sierpień 13, 2010, 21:38 »
Nie znalazłem nigdzie informacji, czy i ile Dniepr może wynieść na GTO. Bardzo głęboko nie szukałem, to prawda, ale np. angielska Wikipedia podaje udźwigi tylko na LEO, do ISS i TLI. Nawet Astronautix.com nic nie wspomina wynoszeniu przez Dniepra czegoś na GTO. Być może jest to możliwe, ale nie stosowane.

Stosowane rzeczywiście nie było, ale wynieść na pewno może nie tylko na GTO, ale i na GEO. Przynajmniej według Guentera Krebsa.
Waldemar Zwierzchlejski
http://lk.astronautilus.pl

Polskie Forum Astronautyczne

Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #3 dnia: Sierpień 13, 2010, 21:38 »

Offline kanarkusmaximus

  • Administrator
  • *****
  • Wiadomości: 23210
  • Ja z tym nie mam nic wspólnego!
    • Kosmonauta.net
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #4 dnia: Sierpień 14, 2010, 23:32 »
Ciekawi mnie jaka jest najtańsza rakieta na LEO. Z tego co pamiętam to chyba Sztil, na bazie rosyjskiej rakiety balistycznej R-29RM

http://en.wikipedia.org/wiki/Shtil%27

Cena startu tej rakiety 10 lat temu to było około 0,5 mln usd, co pewnie teraz by oscylowało max około 1 mln usd.

Czy ktoś zna inne przykłady?

Offline perian

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 1442
  • LOXem i ropą! ;)
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #5 dnia: Sierpień 15, 2010, 13:49 »
Przyjrzałem się nieco temu zestawieniu. Oczywiście autor zastrzegł pewną trudność do porównań.

Niestety dane odnośnie rakiet EELV są niespójne. Za ten sam udźwig Atlas 5 jest tańszy, co jest powszechnie wiadome, Atlas 5 w podstawowym wariancie ma lepszy udźwig. Delta 4M+ 5.4 nie może być tańsza od 4.2 (100 do 170 mln).

Ariane 5 nie może kosztować 110-150 mln, bo taka wersja już nie występuje i ona nigdy nie miała udźwigu 10,5 t na GTO. Dopiero ECA dała taki udźwig, ale w wyższej cenie.

Offline JSz

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 6849
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #6 dnia: Sierpień 15, 2010, 14:56 »
Dzięki, Perian, za uwagi!

Za ten sam udźwig Atlas 5 jest tańszy, co jest powszechnie wiadome, Atlas 5 w podstawowym wariancie ma lepszy udźwig.

Nie bardzo zrozumiałem Twoje intencje - chyba umknęło Ci, z czym porównujesz...

Delta 4M+ 5.4 nie może być tańsza od 4.2 (100 do 170 mln).

Tutaj rzeczywiście pogmatwałem. To mnie nie tłumaczy, ale FAA bardzo skrótowo opisuje warianty i będąc laikiem nie zawsze jestem w stanie poprawnie ich odszyfrować. Tym niemniej w tym przypadku doszedłem już jak to było naprawdę i skorygowałem.

Ariane 5 nie może kosztować 110-150 mln, bo taka wersja już nie występuje i ona nigdy nie miała udźwigu 10,5 t na GTO. Dopiero ECA dała taki udźwig, ale w wyższej cenie.

Racja. Doszedłem do tego, że rakieta, którą podano jako Ariane 5, co zrozumiałem jako wersję podstawową, to była naprawdę 5 ECA. Trochę mnie zmyliła bardzo znacząca podwyżka cen tej rakiety ok. 2008 roku: z około 140 mln USD podskoczyła nagle do 220 mln USD! Poprawiłem.

Dzięki!

Offline perian

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 1442
  • LOXem i ropą! ;)
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #7 dnia: Sierpień 15, 2010, 17:12 »
Nie bardzo zrozumiałem Twoje intencje - chyba umknęło Ci, z czym porównujesz...


To była uwaga ogólna w ramach rakiet EELV. Na obecną chwilę Atlas 5 jest, ogólnie mówiąc, rakietą lepszą i jeśli przytaczane dane sugerują coś innego, to trzeba sprawdzić te dane, bo zapewne są błędne.

Spis po poprawkach wygląda lepiej :). Świetna robota, zebranie tych liczb w 1 miejscu na pewno się przyda. Choćby aktualnie, gdy niedawno poleciał prawie najmocniejszy wariant Atlasa 5.

Offline wini

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 2608
  • LOXem i ropą! ;)
    • Kosmonauta.net
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #8 dnia: Sierpień 15, 2010, 17:41 »
Ta tabelka jest coraz lepsza:) świetna robota. Brakuje mi tu jeszcze tylko Falcona 1 (a właściwie 1e chyba bardziej) i rakiety Minotaur. Z tym, że do Falcona 1e pewnie nie będzie żadnych danych poza przewidywaniami bo jeszcze w sumie nie leciał:P

Offline perian

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 1442
  • LOXem i ropą! ;)
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #9 dnia: Sierpień 15, 2010, 19:52 »
Ta tabelka jest coraz lepsza:) świetna robota. Brakuje mi tu jeszcze tylko Falcona 1 (a właściwie 1e chyba bardziej) i rakiety Minotaur. Z tym, że do Falcona 1e pewnie nie będzie żadnych danych poza przewidywaniami bo jeszcze w sumie nie leciał:P

Falcon 1e wg SpaceX wynosi 1010 kg na LEO i kosztuje 10,9 mln USD. Minotaur wg mojej wiedzy jest niedostępny dla lotów komercyjnych.

Offline JSz

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 6849
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #10 dnia: Sierpień 15, 2010, 20:02 »
Perian i Wini - dzięki za dobre słowo!
Zaś co do szczegółów:

Na obecną chwilę Atlas 5 jest, ogólnie mówiąc, rakietą lepszą i jeśli przytaczane dane sugerują coś innego, to trzeba sprawdzić te dane, bo zapewne są błędne.

No tak, problem w tym, że jest mnogość wariantów. Bazując na Wikipedii (http://en.wikipedia.org/wiki/Atlas_V), która podaje bardzo szczegółowe dane, doszedłem do następujących wniosków:

W latach 2007-2010 wykorzystano łącznie 6 wariantów:

1) 401 (7 razy), 411 (1), 421 (3), 431 (1), 501 (1), przy wszystkich podając cenę 125 mln USD. W tabelce podałem parametry dla wariantu 401/402 jako najczęściej używanego. Ale to chyba rzeczywiście błąd, bo zapewne United Launch Alliance optymalizuje warianty do konkretnego zamówienia. Zatem poprawiam na parametry dla najmocniejszego wariantu: na GTO z 5 na 7,6 t.

2) 531 wystartował po raz pierwszy wczoraj i ma parametry znacząco lepsze niż pozostałe warianty, ale też wyższą ceną. Tutaj też koryguję.

3) O ile starannie przejrzałem wykaz startów, to jeszcze ani razu nie poleciał żaden wariant z "2" na końcu, co oznacza lot na LEO - wszystkie dotychczasowe są na GTO (na końcu oznaczenia wariantu zawsze jest "1"). Zatem parametry są teoretyczne w tym sensie, że nie znamy faktycznej ceny tych wariantów. Ale można chyba oczekiwać, że w przybliżeniu podobna.

Uwzględnię za chwilę te zmiany w tabelce.

Brakuje mi tu jeszcze tylko Falcona 1 (a właściwie 1e chyba bardziej) i rakiety Minotaur. Z tym, że do Falcona 1e pewnie nie będzie żadnych danych poza przewidywaniami bo jeszcze w sumie nie leciał:P

Z założenia w tabelce zestawiłem tylko rakiety o udźwigu od 3 t w górę. Ale z samej ciekawości wkrótce dopiszę też te mniejsze.

Offline perian

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 1442
  • LOXem i ropą! ;)
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #11 dnia: Sierpień 15, 2010, 20:52 »

3) O ile starannie przejrzałem wykaz startów, to jeszcze ani razu nie poleciał żaden wariant z "2" na końcu, co oznacza lot na LEO - wszystkie dotychczasowe są na GTO (na końcu oznaczenia wariantu zawsze jest "1"). Zatem parametry są teoretyczne w tym sensie, że nie znamy faktycznej ceny tych wariantów. Ale można chyba oczekiwać, że w przybliżeniu podobna.


Drobna uwaga: to, że nie latała wersja xx2 nie oznacza, że nie było lotów na LEO. X-37B OTV-1 poleciał na LEO Atlasem 501. Tak było taniej, biorąc pod uwagę nieistnienie sprawdzonej wersji Atlasa 5x2.

Offline Maquis

  • Bóg-Imperator ;)
  • Administrator
  • *****
  • Wiadomości: 2241
  • Muhahahahaha
    • Kosmonauta.net
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #12 dnia: Sierpień 15, 2010, 23:26 »
Oznaczenie xx2 nie oznacza lotu na LEO. Nomenklatura nazewnicza dla oznaczeń Atlasa wygląda następująco:

Atlas XYZ, gdzie:

X - średnica osłony ładunku (4 lub 5 metrów)
Y - ilość rakiet pomocniczych na paliwo stałe (0-5)
Z - ilość silników Centaur na II stopniu.

Offline kanarkusmaximus

  • Administrator
  • *****
  • Wiadomości: 23210
  • Ja z tym nie mam nic wspólnego!
    • Kosmonauta.net
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #13 dnia: Sierpień 15, 2010, 23:34 »
JSz, muszę przyznać, że z chęcią zobaczę zestawienie dla małych rakiet nośnych. :)

Offline JSz

  • Weteran
  • *****
  • Wiadomości: 6849
Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #14 dnia: Sierpień 15, 2010, 23:53 »
Oznaczenie xx2 nie oznacza lotu na LEO. Nomenklatura nazewnicza dla oznaczeń Atlasa wygląda następująco:

Atlas XYZ, gdzie:

X - średnica osłony ładunku (4 lub 5 metrów)
Y - ilość rakiet pomocniczych na paliwo stałe (0-5)
Z - ilość silników Centaur na II stopniu.

Zgadza się, nawet na Wikipedii o tym czytałem ;)
Ale z drugiej strony, w tymże samym artykule (http://en.wikipedia.org/wiki/Atlas_V) w tabeli, gdzie zestawione są poszczególne wersje, wartości udźwigu na LEO podane są wyłącznie dla rakiet xx2, zaś na GTO wyłącznie dla xx1. Nie wiem, czy ma to jakieś techniczne uzasadnienie, ale tak sobie skojarzyłem. Może niesłusznie. Ale nawet na stronach ULA nie znalazłem pełniejszych informacji o udźwigach na LEO, czy o wersjach xx2.

JSz, muszę przyznać, że z chęcią zobaczę zestawienie dla małych rakiet nośnych. :)

Właśnie niedawno uzupełniłem. Jeśli idzie o ceny, to tutaj zamieszanie jest totalne. Nie wyliczałem nawet ceny za kg, bo wychodzą cuda (ceny przyjąłem również za FAA, ale ta organizacja też ma tylko jakieś prowizoryczne dane w tym zakresie).

Polskie Forum Astronautyczne

Odp: Ceny rakiet
« Odpowiedź #14 dnia: Sierpień 15, 2010, 23:53 »