Ziemia (zbiorczo)

[Adam.Przybyla]

No to moze poobsewujemy Ziemie? Pomojajac, ze to szkodliwe dla warstwy ozonowej i efekt cieplarniany, to najlepiej
za poomoca radaru. Japonski stratup Synapse uzbieral na budowe 100mln$, a kolejny ich satelita SAR QPS-SAR6, o podobnych mozliwoscih, leci juz w czerwcu.  Nie zapominajmy o pasmie widzialnym,  japonski GCOM-C caly czas obserwuje tajfuny nad swoja
rodzima japonia. W pasnie widzialnym dziala tez satelita Himawari-9, ktory od 2020 przejal obowiazki po swoim
poprzedniku obserwujac pogode na swiecie. Nie do konca wiem, skad pojawila sie japonska obserwacja Wenus w pasmie
podczerwonym, podejrzewam, ze podobne obserwacje japonczycy robia tez dla Ziemi, ale trudno znalezc o tym informacje.
Jesli sa na pewno w przyszlosci pomga wykryc wszelkie meteory wchodzace w atmosfere Ziemi.
Z powazaniem
                      Adam Przybyla
Zrodla:
https://www.spacedaily.com/reports/Japanese_space_industry_startup_Synspective_raises_US_100M_999.html
https://www.popularmechanics.com/space/rockets/a40433989/increased-spaceflight-will-hurt-the-ozone-layer/
https://science.slashdot.org/story/22/04/07/2237257/secret-government-info-confirms-first-known-interstellar-object-on-earth-scientists-say
https://twitter.com/nhk_space/status/1540160283330723841
https://twitter.com/satellite_jaxa/status/1564479021907267584
https://twitter.com/Chromoprocess/status/1447980384029904900
https://twitter.com/JMA_kishou/status/1590936027140886533
https://twitter.com/QPS_Inc/status/1603309987920347136

[Orionid]

Satelitarny obraz skutków trzęsienia ziemi w Turcji
https://www.jpl.nasa.gov/images/pia25564-satellites-assess-earthquake-damage-in-turkey
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C95277%2Cgeolog-z-niderlandow-trzy-dni-wczesniej-przewidzial-trzesienie-ziemi-ktore
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C95296%2Cgeolog-nie-jestesmy-w-stanie-dokladnie-przewidziec-czasu-i-sily-trzesienia
https://twitter.com/DrAndreasS/status/1623647013366530051
https://twitter.com/WxNB_/status/1623797720484876290

EDIT 17.02.23
https://twitter.com/Maxar/status/1623874874769825793
https://twitter.com/Maxar/status/1625258288953847808

===
EDIT 23.02.23
https://twitter.com/csa_asc/status/1625600818589081650

[Slavin]

Naukowcy dokonali przerażającego odkrycia. Syberyjskie „wrota piekieł” mogą nas usmażyć.

Na Syberii wciąż tworzą się nowe gigantyczne kratery, które mieszkańcy nazywają „wrotami piekieł”. Naukowcy właśnie oficjalnie ujawnili skąd się biorą i w jaki sposób powstają. Wyniki badań są bardzo niepokojące.



Krater termokrasowy na Syberii. Fot. Twitter.

Jednym z namacalnych skutków postępującego globalnego ocieplenia są kratery, które powstają w dotąd zamarzniętej syberyjskiej ziemi za kołem polarnym. Nazywane są one przez miejscowych „wrotami piekieł” lub „drzwiami do podziemi”, a przez naukowców kraterami termokrasowymi.

Ekipie rosyjskiej telewizji Vesti Yamal, podczas zbierania materiałów do filmu dokumentalnego, całkiem przypadkowo udało się zaobserwować kolejny olbrzymi krater, który powstał w arktycznej glebie na Półwyspie Jamalskim podczas najcieplejszego lata w historii pomiarów.

Ekspedycja naukowa wysłana na pomiary poinformowała, że zapadlisko miało 30 metrów głębokości. Spokojnie zmieściłby się w nim 10-piętrowy wieżowiec. Dron wysłany do wnętrza krateru wykonał mnóstwo zdjęć, z których stworzono jego trójwymiarowy model.

Gigantyczna eksplozja

Wgłębienia i groty powstałe w dolnej części krateru potwierdziły to, co naukowcy wcześniej tylko przypuszczali. Na skutek wzrostu średnich temperatur powietrza na Syberii w wiecznej zmarzlinie pod powierzchnią gleby tworzą się jamy.



Gromadzi się w nich metan, który z czasem powoduje pęcznienie gleby, tworząc na jej powierzchni wybrzuszenie. Guz rośnie aż ulega przerwaniu. Wówczas uwalniający się metan łączy się z tlenem i dochodzi do eksplozji, która ujawnia zapadlisko w postaci krateru.

Podczas powstawania wcześniejszych kraterów mieszkańcy okolicznych wiosek donosili, że słyszeli głośny huk, a następnie zobaczyli, jak w powietrze wzbija się kula ognia i kłęby czarnego dymu. Podczas wybuchu na znaczną odległość rozrzucone zostały grudy ziemi i lodu.

Szalenie groźny metan

Jak wiemy metan jest 20 razy silniejszym gazem dla procesu globalnego cieplenia niż dwutlenek węgla. Kratery metanowe są źródłem emisji tego gazu. Wraz z ocieplaniem się klimatu takich kraterów będzie powstawać coraz więcej, a emisje metanu znacznie wzrosną.

Naukowcy ostrzegają, że zapadająca się ziemia oznacza roztapianie się wiecznej zmarzliny, która może uwolnić na tyle duże ilości metanu, aby nas usmażyć. To swoista reakcja łańcuchowa, ponieważ jedno zjawisko napędza drugie.



Jeden z kraterów będących następstwem uwalania się metanu z gleby. Fot. Twitter.

Gdy metan dostaje się do ziemskiej atmosfery, to może gwałtownie podnieść średnią globalną temperaturę, a tym samym przyspieszyć globalne ocieplenie. Co więcej, po kilkunastu latach większość metanu utlenia się, pozostawiając dwutlenek węgla, jako jeden z produktów tej reakcji, który potrafi się utrzymywać w atmosferze i oddziaływać na temperaturę znacznie dłużej, nawet całe stulecia.

Metanu jest w atmosferze o całe 150 procent więcej niż jeszcze w czasach przed rewolucją przemysłową. Według naukowców uwalniające się z gleby pokłady dwutlenku węgla i metanu są niczym bomba z opóźnionym zapłonem.

Szacuje się, że w ciągu 20 lat, średnia temperatura w warstwie wiecznej zmarzliny, na głębokości 20 metrów, podniosła się o 2 stopnie. Ustalono też, że leje na największą skalę powstają podczas wyjątkowo ciepłych okresów letnich, gdy średnia temperatura jest wyższa od normy o 5 stopni.



Kratery termokrasowe na Syberii. Steve Jurvetson / Wikipedia.

W jednej z publikacji, które znalazły się na łamach pisma „Nature”, naukowcy stwierdzili, że podczas poprzedniego ocieplenia klimatu nastąpił gwałtowny wzrost temperatur, który można tłumaczyć jedynie nagłym uwolnieniem z wiecznej zmarzliny znacznych ilości metanu i dwutlenku węgla. Historia lubi się powtarzać, choć tym razem chyba nikt nie chce, aby to powiedzenie znów się potwierdziło.

https://www.twojapogoda.pl/wiadomosc/2023-03-13/naukowcy-dokonali-przerazajacego-odkrycia-syberyjskie-wrota-piekiel-moga-nas-usmazyc/

[Orionid]

Te pyły saharyjskie potrafią też dotrzeć nad Polskę.
Ciekawie może być zimą, gdy śnieg zmienia kolor.
https://imgw.pl/wydarzenia/ciekawe-piasek-saharyjski-nad-polska
https://www.national-geographic.pl/artykul/w-dolinie-pieciu-stawow-spadl-zolty-snieg-przywial-do-polski-prosto-z-sahary

2) 2023 mar 31 18:16 Kosmonauta.net
Pył z Sahary - Atlantyk
Obserwacje pyłu nad Atlantykiem!
https://twitter.com/WED_explorer/status/1641767176632762374

2a) 2023 sty 06 08:00 Kosmonauta.net
Pył z Afryki...
...wlatuje nad Ocean Atlantycki.
https://twitter.com/WED_explorer/status/1609647927999270912

3) An Atmospheric River of Saharan Dust Blankets Western Europe
TOPICS:Earth Observatory NASAWeather By SARA E. PRATT, NASA EARTH OBSERVATORY MARCH 18, 2022


March 14 – 15, 2022

The maps above show a model of the dust plumes blowing across North Africa and into Europe on March 14 and 15. The model was generated by the Goddard Earth Observing System Model, Version 5 (GEOS-5), a global atmospheric model that uses mathematical equations to represent physical processes. Measurements of physical properties like temperature, moisture, and wind speeds and directions are routinely folded into the model to keep the simulation as close to observed reality as possible.

Each year, more than 100 million tons of dust blow out of North Africa, lofted from the Sahara Desert by strong seasonal winds. At least a few times a year, strong and persistent winds from the south drive Saharan dust north toward Europe. (...)
https://scitechdaily.com/an-atmospheric-river-of-saharan-dust-blankets-western-europe/

https://earthobservatory.nasa.gov/images/12665/saharan-dust-over-canary-islands
https://earthobservatory.nasa.gov/images/19734/dust-storm-off-the-african-west-coast
https://www.geographyrealm.com/geography-of-saharan-dust-where-and-how-does-it-travel/

4) 2023 sty 06 09:30 Kosmonauta.net
Obserwacje katastrof naturalnych z orbity
Polecamy! Satelity oraz sygnały wysyłane przez satelity mają duże znaczenie dla przewidywania, ostrzegania i oceny zasięgu katastrof naturalnych. Jakie są współczesne techniki obserwacyjne ważne dla monitorowania katastrof naturalnych?
https://kosmonauta.net/2018/10/obserwacje-katastrof-naturalnych-z-orbity/

[Slavin]

U nas przeszywający ziąb, a na Syberii rekordowo ciepło. Pogoda zamieniła się miejscami.

Pogoda znów zamieniła się miejscami. Wiosenne ciepło nas opuściło i dotarło aż na Syberię. W najzimniejszym regionie Rosji zamiast tradycyjnego dla przełomu marca i kwietnia utrzymywania się mrozów, nagle zrobiło się rekordowo ciepło.

W Ojmiakonie, najzimniejszej osadzie na północnej półkuli, temperatura wzrosła do 3 stopni powyżej zera. Nigdy wcześniej w historii pomiarów odwilż nie była aż tak silna o tej porze roku.



Na południowej i środkowej Syberii temperatury przypominały maj, a nie kwiecień. W Aginskoje w Kraju Zabajkalskim odnotowano 22 stopnie w cieniu. Dotychczasowy rekord to niecałe 19 stopni. Mieszkańcy w ciągu zaledwie kilku dni przeżyli szok termiczny.

Anomalie temperatury widoczne są na poniższej mapie. W tym samym czasie, gdy większa część Europy oznaczona jest kolorem niebieskim wskazującym na anomalne chłody, to na Syberii dominuje kolor czerwony, oznaczający anomalne ciepło.

Anomalie temperatury powietrza w dniu 4 kwietnia 2023 roku. Fot. ClimateReanalyzer.org


Nietypowo ciepłe powietrze napływa nad Syberię z dwóch kierunków, od strony Chin i Japonii oraz znad północnej Afryki przez Bliski Wschód. Ekstremalne ciepło poza Rosją w ostatnich dniach było też w większości republik byłego ZSRR w środkowo-zachodniej części Azji.

https://www.twojapogoda.pl/wiadomosc/2023-04-03/u-nas-przeszywajacy-ziab-a-na-syberii-rekordowo-cieplo-pogoda-zamienila-sie-miejscami/

[Orionid]

Susza ma szerszy wymiar

Drought in Europe March 2023
2023-03-16

Większość południowej i zachodniej Europy jest dotknięta znacznymi anomaliami wilgotności gleby i przepływu rzek z powodu wyjątkowo suchej i ciepłej zimy.

- Równoważnik wody ze śniegu w Alpach jest znacznie poniżej średniej historycznej, a nawet niższy niż w zimie 2021-2022. Doprowadzi to do znacznego ograniczenia udziału topnienia śniegu w przepływach rzecznych w regionie peralpine wiosną i wczesnym latem 2023 r.

https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC133025

2023 mar 27 12:30 Kosmonauta.net
Luty 2023 - sucho w części Europy
Wyraźnie widać suszę w południowej i zachodniej Europie. Ta susza w lutym była bardzo poważna.
https://twitter.com/Hydrology_IRPI/status/1633192460712017924

2) 2023 mar 29 06:30 Kosmonauta.net
Odbudowa warstwy ozonowej
Wykryta w latach 80 XX wieku“dziura ozonowa” powoli zanika.
https://kosmonauta.net/2023/03/powolna-odbudowa-powloki-ozonowej/
W monitoringu warstwy ozonowej Ziemi przydatne są dane satelitarne.


3) 2023 kwi 06 12:29 Kosmonauta.net
Wycinka lasów ma bezpośredni związek z...
...rolnictwem, m.in. potrzebami uprawy soi a także tworzenia pastwisk dla krów. Dane satelitarne są ważne dla monitoringu wycinki lasów.
https://twitter.com/ESA_EOHelp/status/1526208126990569472
4)
https://twitter.com/Kosmo_Michal/status/1637745244375490561
5)
https://www.jpl.nasa.gov/news/scientists-use-nasa-satellite-data-to-determine-belize-coral-reef-risk
https://twitter.com/NASAJPL/status/1643756229523804161

6 08.04.23) 2023 kwi 06 06:29 Kosmonauta.net
20 lat zmian stężenia CO2 w atmosferze
Świetne nagranie od NASA, pokazujące zmiany globalnego stężenia CO2 na bazie danych z instrumentu Atmospheric Infrared Sounder (AIRS) satelity Aqua. Zmiany od 2002 roku!
Film na stronie NASA. https://svs.gsfc.nasa.gov/4990
by Kosmonauta.net


7 10.04.23) 2023 kwi 09 17:00 Kosmonauta.net
Cykl wodny Europy...
...ziemskiej Europy!


8 14.04.23)  Shiveluch volcano eruption in Kamchatka following best-case scenario — volcanologist
12 APR, 16:56

Director of the Institute of Volcanology and Seismology of the Far Eastern Branch of the Russian Academy of Sciences Alexey Ozerov noted that scientists had been expecting the eruption for several months

MOSCOW, April 12. /TASS/. The eruption of the Shiveluch volcano in Kamchatka is following the best-case scenario, as the wind has carried most of the ash away from nearby communities. Pyroclastic flows - a mixture of stones, ash and gases - have not damaged the roads, the director of the Institute of Volcanology and Seismology of the Far Eastern Branch of the Russian Academy of Sciences, Alexey Ozerov, said at a situation analysis meeting.

"What has happened is the best possible scenario. The wind has carried the ash about 17 kilometers to the northwest. The bulk of it went that way, and that's very good. Those streams that have come down did not reach the roads to Ust-Kamchatsk and Ilpir, west of Shiveluch. The roads and bridges are not destroyed," said Ozerov.

He added that the most favorable factor was the time of year: there is still snow in the Shiveluch area and more snowfall is expected.

"It will snow there for five days. This factor is one of the most important. The snow will cover the ash, thus minimizing any harmful respiratory effects," he added.

Ozerov noted that scientists had been expecting the eruption for several months. According to their estimates, the ash was to rise to 20 kilometers above the surface.

The Shiveluch volcano started erupting at 12:54 a.m. on April 11 (Moscow time: 3:54 p.m. on April 10). The most violent eruptions were recorded at 5:44 a.m. (8:54 p.m. Moscow time), 6:46 a.m. (9:46 p.m. Moscow time), and 7:14 a.m. (10:14 p.m. Moscow time). According to satellite data, at 8:30 a.m. (11:30 p.m. Moscow time), the ash cloud over the Shiveluch volcano reached 20 km above sea level, with the resulting ash plume covering an area in the neighborhood of 240 to 400 kilometers.

Shiveluch is one of the largest volcanoes in Kamchatka with a height of 3,283 meters. It consists of three formations: the "Old Shiveluch" stratovolcano, an ancient caldera, and the active "Young Shiveluch." The lava dome of "Young Shiveluch" is 2,500 meters high. The volcano is located at the intersection of the Kuril-Kamchatka and Aleutian island arcs at a distance of 50 km from the village of Klyuchi in the Ust-Kamchatsky District and 450 km from the regional capital, Petropavlovsk-Kamchatsky.

https://tass.com/science/1603301

9 19.04.23) 2023 kwi 19 14:00 Kosmonauta.net
Wulkany z orbity 
[2023 kwi 27 14:00 Wulkany z kosmosu]
Świetne nagranie od ESA!

2023 paź 30 10:30 Kosmonauta.net
Trzynaście wulkanów z kosmosu
Monitoring wulkanów jest ważny, szczególnie wszędzie tam, gdzie znajdują się one niedaleko skupisk ludności.

10 20.04.23) 2023 kwi 20 12:29 Kosmonauta.net
Zanieczyszczenia mórz z orbity
Tak wygląda wykrywanie zanieczyszczeń na morzach i oceanach na podstawie danych satelitarnych. W pokazanym przypadku ślad po zrzuconej brudnej wodzie z dna statku (zęza) ma ponad 30 km długości.
https://twitter.com/geoawesomeness/status/1646666285873340416

11) 2023 kwi 22 09:30 Kosmonauta.net
Poszukiwanie emisji metanu w danych satelitarnych
Bardzo ciekawe poszukiwania na podstawie danych satelitarnych. Czy mamy "super-emitentów" tego związku organicznego ? Okazuje się, że tak! Więcej na stronie NASA.
https://www.nasa.gov/feature/jpl/methane-super-emitters-mapped-by-nasa-s-new-earth-space-mission


12) Earth Day
https://en.wikipedia.org/wiki/Earth_Day
https://twitter.com/planet/status/1649861003608477696
https://twitter.com/NASAArtemis/status/1649747644401565697
https://twitter.com/NASAhistory/status/1649435343572090880
https://twitter.com/airandspace/status/1649788171775877123
https://twitter.com/NASAhistory/status/1649435379680923650
https://twitter.com/NASAhistory/status/1649435392943292416

13) 2023 kwi 28 07:59 Kosmonauta.net
Dane EO i sztuczna inteligencja
Świetne nagranie od NASA:


14 08.05.23)
https://twitter.com/NASAEarth/status/1636805227633311783
15 17.05.23)

Między 1818 i 1909 r. 35 wypraw  finansowanych przez państwa i 57 finansowanych prywatnie poszukiwało Bieguna PŁN i dokonało ważnych odkryć w Arktyce.
Większość katastrof przypadło na te pierwsze, a większość odkryć - na te drugie.
Karpoff, 2001.
LB: Odtrutka na etatyzm.

https://twitter.com/LBalcerowicz/status/1655884995163045889
16 17.05.23)
76 Festival Cannes trwa - spojrzenie na miasto z orbity w rozdzielczością 30 cm
https://www.intelligence-airbusds.com/en/5751-image-gallery-details?img=80334#.ZGUziXZBw-c
https://twitter.com/AirbusSpace/status/1658808176353894400
17) 2023 maj 20 09:30 Kosmonauta.net
Mapowanie lasów - ESA
Świetne nagranie od ESA dotyczące lasów na Ziemi.

18) 2023 maj 23 15:30 Kosmonauta.net
O śniegu...
Ponieważ jest ciepły okres na półkuli północnej Ziemi, to polecamy ten filmik od NASA o śniegu... a konkretnie danych, które można "wykopać" ze śniegu.

19) 2023 maj 24 14:00 Kosmonauta.net
Cofanie się lodowców
Światowe lody topią się szybciej (i wcześniej) niż kiedykolwiek - a wszystko znajduje ujścia w oceanach i naszej atmosferze. Dane satelitarne są ważne do obserwacji tych zmian. Zmiany są około 100 razy szybsze niż "naturalne".


20) WMO: gdy powróci El Nino, mogą paść globalne rekordy temperatur
18.05.2023

Zmiany klimatyczne i przewidywany powrót zjawiska pogodowego El Nino mogą doprowadzić do nowych rekordów średnich temperatur w roku 2023 lub 2024 - wynika z raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) .
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C96653%2Cwmo-gdy-powroci-el-nino-moga-pasc-globalne-rekordy-temperatur.html

21) Ekspertka o przewidywanym wielkim trzęsieniu ziemi w Stambule: możemy być niestety pewni wysokiego poziomu zniszczeń
23.05.2023

Biorąc pod uwagę jakość konstrukcji i zagęszczenie populacji, najbardziej zagrożone w Stambule są historyczne okolice wokół Złotego Rogu i błyskawicznie rozwijające się w ostatnich latach dzielnice na zachód od niego – mówi PAP dr Deniz Ay z Uniwersytetu w Bernie, specjalistka zajmująca się urbanistyką. Po lutowym trzęsieniu mieszkańcy Stambułu stali się bardziej świadomi zagrożenia - zapewnia dr Bugra Gokce z władz metropolitalnych.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C96739%2Cekspertka-o-przewidywanym-wielkim-trzesieniu-ziemi-w-stambule-mozemy-byc

22) Ponad połowa wielkich jezior na świecie traci wodę
27.05.2023

Aż 53 procent największych na świecie jezior wysycha - gromadzi mniej wody, niż jeszcze 30 lat temu - twierdzą badacze na łamach "Science". Najważniejszymi przyczynami tego zjawiska są zmiany klimatu i niezrównoważony sposób korzystania z zasobów wodnych przez człowieka.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C96788%2Cponad-polowa-wielkich-jezior-na-swiecie-traci-wode.html

23) 2023 cze 06 15:54 Kosmonauta.net
Zniszczona tama na Dnieprze - pierwsze zdjęcie
...pochodzące z konstelacji Planet. Zdjęcie z 10:07 CEST.
https://twitter.com/ErwanRivault/status/1666047766512955392

24) 2023 lis 11 08:30 Kosmonauta.net
Dziura ozonowa w 2023 roku
Maksimum tegorocznej antarktycznej dziury ozonowej już za nami. Wcale taka mała niestety ta dziura nie była!


25) 2023 gru 12 08:30 Kosmonauta.net
Monitorowanie metanu z kosmosu
Nowe ciekawe nagranie z ESA, dotyczące satelitarnych obserwacji Ziemi.


26) 2023 gru 27 10:30 Kosmonauta.net
Monitorowanie emisji, których źródłem jest nasza cywilizacja
Satelitane obserwacja środowiska i całej naszej planety mają duże znaczenie w celu wykrywania źródeł emisji bezpośrednio związanych z aktywnością człowieka i naszej cywilizacji.

[Slavin]

Sahara pochłania jedno z największych jezior Afryki. Milionom dzieci grozi śmierć głodowa.

Największa pustynia na naszej planecie nieustannie się powiększa, powodując wysychanie jednego z największych jezior Afryki, które jest źródłem wody pitnej i żywności dla milionów ludzi.



Sahara, dzisiaj największa pustynia świata, jeszcze 10 tysięcy lat temu była ogromną zieloną równiną pokrytą gęstą roślinnością. Jednak na skutek zmian klimatycznych oraz nadmiernego eksploatowania gleby pod uprawę przez Egipcjan aż do wyczerpania zasobów wodnych, zmieniła się w jałowe pustkowie.

Amerykańscy naukowcy, którzy prowadzili w północnej Afryce swoje badania, wykazali, że Sahara wciąż zwiększa swój zasięg, a to oznacza, że pustynnienie obszaru wciąż nie ustało. W ciągu ostatniego stulecia powierzchnia Sahary powiększyła się o całe 10 procent.

Piasek z każdym rokiem pochłania bezodpływowe jezioro Czad, jedno z największych jezior Afryki, które stanowi źródło utrzymania dla około 100 milionów ludzi. Jeszcze 50 lat temu jego powierzchnia wynosiła 25 tysięcy kilometrów kwadratowych. Obecnie to już niecałe 2 tysiące km kw. i wciąż się zmniejsza.



Jezioro Czad w 1972 roku (po lewej) i 2007 roku (po prawej) na zdjęciu satelitarnym. Fot. NASA.

To zasługa nie tylko zmian klimatycznych, które objawiają się systematycznie zmniejszającą się sumą opadów oraz nasilającymi się zamieciami piaskowymi, lecz także działalności ludzkiej, w wyniku nadmiernej eksploatacji, głównie do celów irygacyjnych.

Według ostatnich informacji ONZ, widmo głodu wisi tam nad 3 milionami ludzi, głównie dzieci. Tym samym spełnia się czarny scenariusz zawarty w raporcie amerykańskich agencji wywiadowczych z 2012 roku, który wieszczył, że w przyszłości coraz częstsze susze i trudności w dostępie do wody pitnej będą wywoływać coraz to poważniejsze konflikty.

Sahara w ciągu stulecia zaczęła pochłaniać wciąż to nowe obszary na północ i południe, zmieniając w piasek obszar o powierzchni miliona kilometrów kwadratowych. Pustynia dotarła nawet tam, gdzie zieleń tętniła życiem.



To sprawia, że naukowcy coraz chętniej opowiadają się za teorią, że zmiany klimatyczne w przyszłości spowodują dalszą ekspansję pustyni, mimo, że nie brakuje zupełnie odwrotnych opinii, iż Sahara zacznie się kurczyć, bo zacznie nad jej obrzeża docierać mokry monsun.

Los mieszkańców Sahelu, żyznego pasa rolniczego oddzielającego pustynię od sawanny, jest tym samym niepewny. Jeśli pustynia będzie się powiększać, czeka ich klęska głodu, która zmusi ich do opuszczenia swoich domów.

https://www.twojapogoda.pl/wiadomosc/2023-04-15/sahara-pochlania-jedno-z-najwiekszych-jezior-afryki-milionom-dzieci-grozi-smierc-glodowa/

[Slavin]

(Nie)bezpieczni w rozświetlonym świecie, czyli wpływ zanieczyszczenia świetlnego na funkcjonowanie organizmów żywych.



Większość z nas doświadcza poczucia bezpieczeństwa, kiedy nocą spacerujemy wzdłuż rozświetlonej ulicy po tak oświetlonym chodniku, że można by pomyśleć, że jest środek dnia. Pomimo faktu, iż my czujemy się względnie bezpiecznie, to dla zwierząt sztuczne oświetlenie stanowi śmiertelne zagrożenie.

Od początku istnienia życia na naszej planecie organizmy żywe opierały swój cykl dobowy na przewidywalnym ziemskim rytmie dnia i nocy. Wszystkie te organizmy przystosowane są genetycznie do regularnych cykli dzień/noc. W wielu miejscach na Ziemi prawidłowość tych cykli została całkowicie przerwana przez poświatę stworzoną przez sztuczne oświetlenie, powodując zakłócenie naturalnego rytmu dnia, zachowania i biologii wielu gatunków. Występuje wśród nich podział na stworzenia dzienne i nocne, czyli takie, które w ciągu dnia czuwają a w nocy śpią, bądź takie, które czuwają w nocy, a śpią w ciągu dnia. Skutki sztucznego oświetlenia dla jednego i drugiego rodzaju nieco różnią się od siebie, ale dla obu są tak samo niebezpieczne.

Owady zagrożone apokalipsą

Owady są naszymi sprzymierzeńcami. Zapylają rośliny, są drapieżnikami dla innych uciążliwych dla nas owadów, odgrywają ważne role w procesach glebowych oraz stanowią pokarm dla innych zwierząt czy nawet roślin. Bez nich nasz ekosystem nie byłby w stanie prawidłowo funkcjonować, a jednak ludzie robią wszystko, aby je wyeliminować. Nie zawsze celowo i świadomie, ale jednak zabijanie tej grupy zwierząt jest aktualnym i wciąż zbyt mało nagłośnionym problemem.
Owady są bardzo wrażliwe na sztuczne światło w nocy, które może wpływać na ich rytm dobowy, rytuały godowe i zdolność poruszania się. Sztuczne światło, szczególnie latarnie, są dla owadów fatalne w skutkach. Przyciągają je jak próżnia, z której nie mogą później uciec. Gdy owady zostaną skutecznie uwięzione przez światło, mogą zostać zabite bezpośrednio przez ciepło lampy, mogą krążyć wokół światła, dopóki nie zostaną złapane przez drapieżniki lub mogą zatrzymać się, by odpocząć na ziemi pod światłem, gdzie również zostają ofiarami. Łuna na niebie przypuszczalnie może zakłócać ich migrację. Jednakże pewne jest to, że sztuczne źródła światła zakłócają normalną aktywność, migracje na duże odległości, a nawet mogą przyciągnąć owady, które normalnie nie opuszczają swojego siedliska. Wszystko to wpływa na zmniejszenie ich liczebności, co w przyszłości może spowodować ich globalne wyginięcie. Fakt ten jest szczególnie niepokojący biorąc pod uwagę to, jakie funkcje pełnią w ekosystemie.



Długie naświetlanie owada na latarni ulicznej w Meiningen – Niemcy

Ptaki w śmiertelnym niebezpieczeństwie

Od wielu lat wiadomo, jaki wpływ ma światło na funkcjonowanie ptaków. Zwierzęta te najczęściej polują i migrują nocą w świetle Księżyca i gwiazd. Ptaki wędrowne dostosowują swoje cykle życiowe do cykli sezonowych. Sztuczne oświetlenie może spowodować, że migrują one w nieodpowiednim czasie, co przyczynia się do zaburzeń ich funkcjonowania, rozrodu i rozwoju. Sztuczne światło może również sprawić, że zboczą z kursu w kierunku niebezpiecznych nocnych krajobrazów miast. Miasta z każdym rokiem rozbudowują się coraz bardziej i są coraz bardziej rozświetlone. Co roku miliony ptaków ginie podczas zderzeń z ogromnymi, oświetlonymi budynkami.



Ptaki migrują w świetle Księżyca

Żółwie morskie są w największym niebezpieczeństwie

Środowiskiem naturalnym żółwi morskich są wody oceanów i mórz, jednakże ich młode wykluwają się na plaży. Stamtąd przemieszczają się w kierunku najjaśniejszego obiektu – horyzontu. Nocą wody odbijają naturalny blask Księżyca i gwiazd, co ułatwia młodym żółwiom drogę do ich naturalnego środowiska. Niestety w momencie kiedy w okolicy plaż znajdują się latarnie czy oświetlone drogi, to one są najjaśniejsze i stanowią dla nich cel wędrówki. Sprowadza to na nie śmiertelne niebezpieczeństwo, prowadząc do odwodnienia, narażenia na drapieżniki czy, niestety najczęściej, do potrącenia przez samochody. Co roku miliony żółwi ginie przez skutki zanieczyszczenia świetlnego.



Wylęgający się żółw morski kieruje się w głąb lądu

Sami na siebie sprowadzamy zagrożenia

Otyłość, depresja, zaburzenia snu, cukrzyca, nowotwory m.in. piersi. To tylko część skutków, jakich możemy doświadczyć przez zanieczyszczenie światłem. Spowodowane jest to tym, że jak większość żyjących istot na Ziemi wyewoluowaliśmy do życia zgodnie z dobowym rytmem dnia i nocy. Przystosowaliśmy się do tego, że w ciągu dnia czuwamy, a w nocy śpimy, jednakże sztuczne światło zaburza ten cykl.

Sztuczne światło zaburza pracę układu hormonalnego, w tym pracę szyszynki odpowiedzialnej za produkcję melatoniny. Jest to hormon regulujący zegar biologiczny naszego organizmu. Posiada właściwości przeciwutleniające, ułatwia zasypianie, wzmacnia układ odpornościowy, obniża poziom cholesterolu, wspomaga pracę tarczycy, trzustki, jajników, jąder i nadnerczy. Nocna ekspozycja na sztuczne światło upośledza produkcję tego hormonu, co prowadzi do rozregulowania naturalnego cyklu dobowego.

Kolejnym zagrożeniem jest nieodpowiedni dobór oświetlenia wpływający niekorzystnie na nasze cykle. Zalecane jest stosowanie światła o niskiej temperaturze barwowej do oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego. Ich światło jest mniej ostre, tym mniej szkodliwe dla zdrowia. Najbezpieczniejszą opcją są źródła światła ciepłe, o temperaturze barwowej nie wyższej niż 3000K.



Skala temperatury barwowej Kelvina

Sprowadziliśmy już na siebie ogromne niebezpieczeństwo, ale nie jest za późno, aby postarać się je wyeliminować. Wspólnie sprawmy, by kolejne pokolenia były świadome zagrożeń i mogły uniknąć katastrofalnych skutków.







https://www.darksky.org/light-pollution/wildlife/

https://www.darksky.org/light-pollution/human-health/

https://www.darksky.org/light-pollution-research-shows-humans-and-wildlife-can-coexist/

https://www.darksky.org/light-pollution/wildlife/

https://myfwc.com/conservation/you-conserve/lighting/pollution/

https://www.buglife.org.uk/campaigns/light-pollution/

[Slavin]

Ziemia sama mogła stworzyć swoją wodę.

Woda jest niezwykle ważną substancją, bez której życie nie mogłoby istnieć. Ziemia jest jedyną planetą w Układzie Słonecznym, na której występuje woda w  stanie ciekłym. Pokrywa ona około 70% powierzchni naszej planety. Otacza nas ona dosłownie z każdej strony – w postaci wód lądowych czy pary wodnej w powietrzu. Jest tak powszechną dla ludzi substancją, że mało kto zastanawia się, skąd ona się właściwie tutaj wzięła. Według popularnej dotychczas teorii cząsteczki wody na Ziemię przyniosła kometa lub asteroida, która uderzyła w naszą planetę na wczesnym etapie jej ewolucji. Jednakże naukowcy sugerują, że nie do końca jest to prawda.

Woda powstała samoistnie

W nowo opublikowanej pracy naukowcy przedstawiają teorię tłumaczącą początki istnienia wody na Ziemi. Według nich mogła ona powstać na drodze reakcji chemicznych, zachodzących pomiędzy atmosferą bogatą w wodór młodej planety a magmą. W naszej kosmicznej okolicy odnaleziono już kilka egzoplanet z atmosferą bogatą w wodór i śladowymi ilościami pary wodnej, co skłoniło ich do pójścia tym tropem podczas badań.

Zespół badawczy starający się odpowiedzieć na pytanie „skąd wzięła się woda na naszej planecie?”, potraktował ją Ziemię właśnie jak egzoplanetę. Dzięki temu zabiegowi udało im się wyjaśnić wiele cech Ziemi, w tym obecność wody.

Badania wskazują na to, że Ziemia, aby wytworzyć oceany, musiała mieć od 0,2 do 0,3 obecnej wielkości planety. W takim przypadku młoda Ziemia byłaby wystarczająco masywna, aby utrzymać swoją atmosferę przez długi czas. Atmosfera ta byłaby znacznie bogatsza w wodór od dzisiejszej.



Ilustracja pokazująca, w jaki sposób niektóre charakterystyczne cechy Ziemi, takie jak obfitość wody i ogólny stan utlenienia, można potencjalnie przypisać interakcjom między atmosferą wodoru a magmą.

Naukowcy stworzyli model do zbadania wymiany materiałów między atmosferą zawierającą wodór cząsteczkowy a magmą. W modelu zastosowano 25 różnych związków chemicznych do zbadania tej wymiany materiałów między atmosferą. Po zmieszaniu się ogromnych ilości obecnego w atmosferze wodoru z magmą powstał płaszcz Ziemi. Odkryto również, że obfite zapasy wody na planecie powstały jako prosta konsekwencja zachodzących przy tym reakcji chemicznych.

Może w końcu naukowcy znaleźli odpowiedź na nurtujące nas pytanie, skąd wzięła się woda na naszej planecie, ale jak wiadomo od dawna, odpowiedzi na trudne pytania rodzą jeszcze trudniejsze pytania. Zapewne tak też będzie w tym przypadku.

https://www.space.com/newborn-earth-produced-its-own-water

https://carnegiescience.edu/how-did-earth-get-its-water

[Orionid]

2023 cze 08 15:06 Kosmonauta.net
Pył z pożarów w Kanadzie napływa nad amerykańskie miasta
Od kilku dni obserwujemy pomarańczowe niebo w wielu amerykańskich miastach. Powodem są... pożary kanadyjskich lasów.
https://twitter.com/NASAEarth/status/1666480981111455744
---

W maju wyjątkowo gorąca i sucha pogoda przyczyniła się do ekstremalnej aktywności pożarów w północno-zachodniej Kanadzie. Dym z pożarów przeszedł przez Amerykę Północną, wywołując alarmy dotyczące jakości powietrza i zamglone, czerwone zachody słońca aż po wybrzeże Atlantyku w USA.

https://twitter.com/NASAGoddard/status/1665404046037925890
https://twitter.com/NASAEarth/status/1666214891391164418
https://twitter.com/docent_ws/status/1666776383685632000
https://www.washingtonpost.com/climate-environment/2023/06/07/canada-wildfires-weather-air-quality/
6) https://www.forum.kosmonauta.net/index.php?topic=2083.msg183118#msg183118

2) USA/Nowy Jork był w środę najbardziej zanieczyszczonym miastem na świecie
09.06.2023

Z powodu gęstego dymu napływającego z pożarów ponad 150 lasów w Kanadzie, w środę powietrze w Nowym Jorku było bardziej zanieczyszczone niż w jakimkolwiek innym dużym mieście na świecie. Ponad 75 mln ludzi we wschodnich stanach USA ostrzeżono przed złą jakością powietrza.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97025%2Cusanowy-jork-byl-w-srode-najbardziej-zanieczyszczonym-miastem-na-swiecie

3) https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C93118%2Cna-spitsbergen-wyruszyla-58-wyprawa-polarna-uniwersytetu-slaskiego.html

4) Europejska Agencja Środowiska: Katastrofy pogodowe spowodowały śmierć 195 000 osób w Europie od 1980 roku
14.06.2023

Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak fale upałów i powodzie, spowodowały od 1980 roku w Europie śmierć około 195 000 osób i wyrządziły straty szacowane na 560 miliardów euro - poinformowała we wtorek Europejska Agencja Środowiska (EEA), nawołując do zmiany podejścia w tej kwestii.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97094%2Ceuropejska-agencja-srodowiska-katastrofy-pogodowe-spowodowaly-smierc-195-000

5) Ziemia powstała dużo szybciej, niż sądzono
19.06.2023  Marek Matacz

Zamiast stu milionów - Ziemia potrzebowała na powstanie kilku milionów lat, a obecność na niej wody była trudna do uniknięcia. Oznacza to, że we wszechświecie może być więcej zdatnych do życia planet, niż dotąd zakładano.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97157%2Cziemia-powstala-duzo-szybciej-niz-sadzono.html

6) 2023 cze 20 11:30 Kosmonauta.net
A tymczasem w Polsce...
...idzie do nas pył z Sahary!
https://twitter.com/IMGW_CMM/status/1670799666189852672

7) 2023 cze 21 08:30 Kosmonauta.net
Dwa miliardy lat zmian we wnętrzu Ziemi
Ciekawa interakcja poszczególnych warstw Ziemi!
https://twitter.com/coreyspowell/status/1667154266598035457

8 ) 2023 cze 22 16:29 Kosmonauta.net
Intrygująca korelacja między trzęsieniami ziemi a promieniowaniem kosmicznym
Między globalną aktywnością sejsmiczną a zmianami natężenia promieniowania kosmicznego rejestrowanego przy powierzchni naszej planety istnieje wyraźna statystyczna korelacja, potencjalnie mogąca pomóc w przewidywaniu trzęsień ziemi. Co zaskakujące, wykazuje ona cykliczności umykające jednoznacznej fizycznej interpretacji.
https://kosmonauta.net/2023/06/intrygujaca-korelacja-miedzy-trzesieniami-ziemi-a-promieniowaniem-kosmicznym/


9) Kanada/ W pożarach w br. spłonęło już 6 mln hektarów lasów; dymy zagrażają zdrowiu społeczeństwa
20.06.2023 aktualizacja 20.06.2023©

W pożarach lasów w Kanadzie spłonęło od początku roku 6 mln hektarów; to 18 razy więcej niż średnia z dziesięciu lat w tym okresie – poinformował podczas poniedziałkowej konferencji prasowej minister zdrowia Jean-Yves Duclos.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97197%2Ckanada-w-pozarach-w-br-splonelo-juz-6-mln-hektarow-lasow-dymy-zagrazaja

10) Wypompowana z gruntu woda zmieniła obrót planety
20.06.2023

Ludzie wypompowali z wnętrza Ziemi już tyle wody, że w ciągu 20 lat rotacyjne bieguny przemieściły się o ponad metr. Dodatkowo wzrósł poziom mórz - podali naukowcy w piśmie Geophysical Research Letters.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97195%2Cwypompowana-z-gruntu-woda-zmienila-obrot-planety.html

11) 2023 cze 27 16:30 Kosmonauta.net
Po prostu topografia Polski
Śliczne, prawda?
https://twitter.com/Locati0ns/status/1672624100022296577

12)  Badania: w każdej minucie na świecie znika obszar lasów o powierzchni 11 boisk do piłki nożnej.
28.06.2023 aktualizacja 29.06.2023©

W każdej minucie znika las o powierzchni 11 boisk do piłki nożnej; w 2022 r. Ziemia straciła lasy tropikalne o powierzchni Szwajcarii - wynika z nowych badań World Resources Institute (WRI).
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97320%2Cbadania-w-kazdej-minucie-na-swiecie-znika-obszar-lasow-o-powierzchni-11

13) 2023 lip 03 16:30 Kosmonauta.net
Dym z kanadyjskich pożarów dociera do Europy
Z początkiem maja wiele regionów Kanady zostało dotkniętych silnymi pożarami.
https://kosmonauta.net/2023/06/dym-z-kanadyjskich-pozarow-dociera-do-europy/
Występowały one między Kolumbią Brytyjską, Albertą, Saskatchewan i Terytoriami Północno-Zachodnimi w zachodniej Kanadzie a Ontario, Quebekiem i Nową Szkocją we wschodniej Kanadzie. Szacuje się, że emisje z tych pożarów do 25 czerwca są obecnie największymi rocznymi emisjami dla Kanady odnotowanymi w ciągu 21 lat istnienia naszego zbioru danych GFAS.


14) Earth Formed from Dry, Rocky Building Blocks
July 05, 2023

Teraz badanie przeprowadzone przez Caltech pokazuje, że wczesna Ziemia narosła z gorących i suchych materiałów, co wskazuje, że woda na naszej planecie – kluczowy składnik ewolucji życia – musiała pojawić się późno w historii formowania się Ziemi. (...)

Ponieważ formowanie się Ziemi nie było natychmiastowe i zamiast tego wiązało się z akrecją materiałów w czasie, próbki z dolnego i górnego płaszcza dają różne wskazówki co do tego, co działo się w czasie podczas akrecji Ziemi. W nowym badaniu zespół odkrył, że wczesna Ziemia składała się głównie z suchych, skalistych materiałów: sygnatury chemiczne z głębi planety wykazały brak tak zwanych substancji lotnych, które łatwo odparowują, takich jak woda i jod. W przeciwieństwie do tego, próbki z górnego płaszcza ujawniły wyższy udział substancji lotnych, trzykrotnie większy niż w dolnym płaszczu.

https://www.caltech.edu/about/news/earth-formed-from-dry-rocky-building-blocks

15) 2023 lip 08 08:30 Kosmonauta.net
Błyskawice z kosmosu, z orbity geostacjonarnej
Okres letni to także czas gwałtownych burz... A te widać z orbity!


16) 2023 lip 08 13:04 Kosmonauta.net
Czerwiec był gorący, ale jeszcze jeszcze goręcej!
NASA informuje, że początek lipca był jeszcze gorętszy... Jak na razie nieoficjalnie, ale pewnie na początku sierpnia więcej się dowiemy o globalnych temperaturach w lipcu.
https://twitter.com/NASAClimate/status/1677318795839389696

17) 2023 lip 08 19:18 Kosmonauta.net
Z wodą w Polsce nie jest dobrze!
W tym roku mało opadów w dużej części kraju.
https://twitter.com/opole_meteo/status/1677694180359823362

18) 2023 lip 24 12:30 Kosmonauta.net
Potężna komórka burzowa...
...powstaje ot tak, "z niczego". Obraz satelitarny z satelity GOES-16 z 17 lipca 2023.
https://twitter.com/coyotefxl/status/1681293796070367232

19) 2023 lip 24 20:58 Kosmonauta.net
Wyspa Rodos - potężne pożary
Widoczne z orbity (i jeszcze geostacjonarnej!)
https://twitter.com/eumetsat/status/1683486906095480832

20) 2023 sie 02 12:29 Kosmonauta.net
Pożary na wyspie Rodos
Widoczne z orbity (i jeszcze geostacjonarnej!). Kompilacja obrazów stworzona 24 lipca 2023.

The catastrophic fires in #Rhodes are clearly visible from space here, as #MTGI1 observed their resulting large smoke plumes on Saturday.
Please note: this is preliminary commissioning data. pic.twitter.com/fY9aJAiWUq — EUMETSAT (@eumetsat) July 24, 2023

21) 2023 sie 04 16:30 Kosmonauta.net
Ogień - świetny dokument od ESA
Tegoroczne lato jest bardzo gorące, czego efektem jest duża liczba pożarów, m.in. w Europie. Satelity wykrywają i monitorują pożary, ale jak? O tym ten dokument ESA:


22) 2023 sie 06 16:30 Kosmonauta.net
Zima na półkuli południowej powiadasz?
Oczywiście gorąca zima, gdzie temperatury sięgają 40 stopni Celsjusza. A w południowej Brazylii czasem pada śnieg zimą...
https://twitter.com/extremetemps/status/1686880094252306432

23) 2023 sie 11 10:30 Kosmonauta.net
Ósmy sierpnia w południowum Iranie...
...temperatura odczuwalna 70 stopni Celsjusza. Groźne dla wszystkich!
https://twitter.com/US_Stormwatch/status/1688957066847879168

24) 2023 sie 11 14:30 Kosmonauta.net
Widzieliście kiedyś pożar na nawadnianym polu?
Groźnie to wygląda. Tego typu pola są specjalnie nawadniane. Zdjęcie z Arabii Saudyjskiej.
https://twitter.com/Pierre_Markuse/status/1689194044541247488

25) Kanada/ Pożary lasów to od początku roku 290 mln ton emisji węglowych
08.08.2023

Pożary kanadyjskich lasów oznaczają, że od początku roku do atmosfery trafiło 290 mln ton emisji węglowych. To oznacza również, że palące się w Kanadzie lasy przyczyniły się do 25 proc. światowych emisji dwutlenku węgla w 2023 roku.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97865%2Ckanada-pozary-lasow-od-poczatku-roku-290-mln-ton-emisji-weglowych.html

26) Włochy/Raport: średnio 32 ekstremalne zjawiska pogodowe dziennie
08.08.2023

Średnio 32 ekstremalne zdarzenia w pogodzie dziennie notuje się tego lata we Włoszech - wynika z Europejskiej Bazy Danych o Gwałtownych Zjawiskach Atmosferycznych. O 57 procent w porównaniu z zeszłym rokiem wzrosła liczba nawałnic, gradobicia, gwałtownych ulew, fal upału i trąb powietrznych.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97863%2Cwlochyraport-srednio-32-ekstremalne-zjawiska-pogodowe-dziennie.html

27) 2023 sie 17 08:30 Kosmonauta.net
Ogień - dokument z ESA
Tegoroczne lato jest bardzo gorące, czego efektem jest duża liczba pożarów, m.in. w Europie. Satelity wykrywają i monitorują pożary, ale jak? O tym ten dokument ESA:


28) Hiszpania/ Pierwiastki radioaktywne w pyle znad Sahary, który dociera do Europy
17.08.2023

Co roku piaskowy pył znad afrykańskiej Sahary, tzw. kalima jest przenoszony przez wiatr i opada w różnych krajach Europy. Naukowcy stwierdzili w kalimie obecność pierwiastków promieniotwórczych, jak izotopu cezu - 137, a także izotopy promieniotwórcze berylu i ołowiu, które mogą mieć związek z opadami radioaktywnymi - napisał portal elDiario.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97957%2Chiszpania-pierwiastki-radioaktywne-w-pyle-znad-sahary-ktory-dociera-do

29) Antarktyczna dziura ozonowa pojawiła się wcześniej niż zwykle
18.08.2023

Wyjątkowo duża jak na tę porę roku dziura ozonowa nad Antarktydą budzi obawy, że dojdzie do dalszego ocieplenia bieguna południowego. Winnym wydaje się być wulkan – informuje „Guardian”.
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C97992%2Cantarktyczna-dziura-ozonowa-pojawila-sie-wczesniej-niz-zwykle.html

30) 2023 lis 12 10:30 Kosmonauta.net
Tak się zaczęło palić w Australii...
...a przypomnijmy, że na półkuli południowej lato dopiero od 22 grudnia! Tam jeszcze długo będzie gorąco... i niebezpiecznie!
https://twitter.com/SatelliteSci/status/1720253056762482706

31) 2023 lis 19 08:30 Kosmonauta.net
Dziura ozonowa w 2023 roku
Maksimum tegorocznej antarktycznej dziury ozonowej już za nami. Wcale taka mała niestety ta dziura nie była!


32) 2023 lis 21 08:30 Kosmonauta.net
Tak się zaczęło palić w Australii...
...a przypomnijmy, że na półkuli południowej lato dopiero od 22 grudnia! Tam jeszcze długo będzie gorąco... i niebezpiecznie!
https://twitter.com/SatelliteSci/status/1720253056762482706

[Slavin]

Wętrze Ziemi może zawierać pierwotną zupę, w której powstało życie.

Na ilustracji: Wizualizacja powierzchni i wnętrza Ziemi.


Obfitość wody na Ziemi, życie i unikalna tektonika płyt ukształtowały jej historię, jednak nowe badanie sugeruje, że tektonika płyt może być niedawnym zjawiskiem zachodzącym we wcześniej uwarstwionym płaszczu, który może ukrywać pierwotny materiał, tzw. pierwotną zupę, w której wykształciło sie ziemskie życie.

Ziemia jest wyjątkowa wśród planet Układu Słonecznego. Ma rozległe oceany wodne i obfite życie. Jednak unikatowość Ziemi wykracza poza jej różnorodność biologiczną i obecność oceanów - jest to jedyna planeta w Układzie Słonecznym, która doświadcza zjawiska tektoniki płyt, procesu nieodłącznie związanego z kształtowaniem się jej struktury geologicznej, klimatu i potencjalnie rozwoju samego życia .

Termin „tektonika płyt” oznacza dynamiczny ruch i skomplikowane interakcje płyt tektonicznych w skorupie ziemskiej. Te płyty są wprawiane w ruch przez niezwykle powolny, ciągły przepływ materii w płaszczu Ziemi, zwany konwekcją. Proces ten przenosi ciepło z wewnętrznego jądra na powierzchnię naszej planety.

Naukowcy uważają, że konwekcja w płaszczu, która rozpoczęła się wkrótce po uformowaniu się Ziemi 4,5 miliarda lat temu, zachodzi w skali całego płaszcza. Tak więc, kiedy płyty zderzają się na powierzchni Ziemi, jedna z nich ustępuje i zatapia się w gorącym płaszczu, a następnie kończy na czymś w rodzaju cmentarzyska płyt na szczycie metalicznego rdzenia Ziemi.

Jednak nowe badanie z Uniwersytetu w Kopenhadze opublikowane w czasopiśmie Nature sugeruje, że ten styl tektoniki płyt może być nowszą cechą historii geologicznej Ziemi.

„Nasze wyniki sugerują, że przez większą część historii Ziemi konwekcja w płaszczu była podzielona na dwie odrębne warstwy, a mianowicie górne i dolne regiony płaszcza, które były od siebie odizolowane” – mówi Zhengbin Deng, pierwszy autor publikacji.



Na ilustracji: Schemat budowy wewnętrznej oraz warstw atmosfery Ziemi. Autor: Surachit. Źródło: Wikipedia.

Przejście między górnym a dolnym płaszczem następuje na głębokości około 660 km pod powierzchnią Ziemi. Na tej głębokości niektóre minerały przechodzą przemianę fazową. Deng i współpracownicy uważają, że to przejście fazowe może być powodem, dla którego regiony górnego i dolnego płaszcza pozostały w większości odizolowane.

„Nasze odkrycia wskazują, że w przeszłości recykling i mieszanie subdukowanych płyt z płaszczem ograniczało się do górnego płaszcza, gdzie występuje silna konwekcja. To bardzo różni się od tego, jak myślimy, że działa dziś tektonika płyt, gdzie płyty subdukcyjne opadają do niższego płaszcza”.

Naukowcy opracowali nową metodę wykonywania bardzo precyzyjnych pomiarów składu izotopowego pierwiastka tytanu w różnych skałach. Izotopy to wersje tego samego pierwiastka, które mają nieco różne masy. Skład izotopowy tytanu zmienia się, gdy na Ziemi tworzy się skorupa. To sprawia, że izotopy tytanu są przydatne do śledzenia, w jaki sposób materiał powierzchniowy, taki jak skorupa, jest przetwarzany w płaszczu Ziemi w czasie geologicznym. Korzystając z tej nowej techniki, badacze określili skład skał płaszcza, które powstały już 3,8 miliarda lat temu, aż do współczesnych law.

Pierwotna zupa zachowana w głębi Ziemi?

Gdyby recykling i mieszanie się płyt tektonicznych ograniczało się do górnego płaszcza, jak postuluje nowe badanie, dolny płaszcz mógłby zawierać niezakłócony pierwotny materiał. Koncepcja pierwotnego płaszcza odnosi się do rezerwuaru materiału płaszcza, który pozostał stosunkowo niezmieniony i zachowany od wczesnych etapów formowania się Ziemi, około 4,5 miliarda lat temu.

Pomysł, że pierwotny zbiornik istnieje w głębi Ziemi, nie jest nowy i został zasugerowany na podstawie składu izotopowego gazów uwięzionych w lawach z współczesnych głęboko osadzonych wulkanów. Jednak interpretacja tych danych jest niejednoznaczna, a niektórzy sugerują, że ten sygnał izotopowy pochodzi z jądra Ziemi, a nie z głębokiego płaszcza. Ponieważ tytan nie występuje w jądrze Ziemi, opublikowane badanie rzuca nowe światło na tę długotrwałą debatę.

„Badanie izotopów tytanu pozwala na wskazanie, które współczesne głęboko osadzone wulkany pobierają próbki pierwotnego płaszcza Ziemi. Jest to ekscytujące, ponieważ pozwala znadać pierwotny skład naszej planety i być może zidentyfikować źródło substancji lotnych na Ziemi, które były niezbędne do rozwoju życia”.

https://www.nature.com/articles/s41586-023-06304-0

[Slavin]

Coś niepokojącego dzieje się z dziurą ozonową. Jest ogromna i rozszerza się wyjątkowo szybko.

Dziura ozonowa w tym roku pojawiła się nadzwyczaj wcześnie i od razu osiągnęła rekordowe rozmiary, w dodatku błyskawicznie się rozszerza. Naukowcy wiedzą, jaka jest tego przyczyna i ostrzegają przed skutkami tej anomalii.


Dziura ozonowa nad Antarktydą. Fot. ESA.

Dziura ozonowa nie występuje przez cały rok. Pojawia się ona wraz z początkiem wczesnej wiosny, gdy spod topniejącego lodu Antarktyki wydobywają się olbrzymie ilości gazów, głównie metanu. Powoduje on niszczenie warstwy ozonowej.

Zazwyczaj ubytek ozonu rozpoczyna się w lipcu, ale gwałtownie rozszerza się dopiero pod koniec sierpnia. Jednak w tym roku stało się to kilka tygodni wcześniej. Jakby tego było mało, to dziura ozonowa powiększa się wyjątkowo szybko.

Osiągnęła już powierzchnię 7 milionów kilometrów kwadratowych, a więc jest ponad 22 razy większa od Polski i zarazem dwukrotnie większa niż powinna być w połowie sierpnia. Czegoś podobnego nie obserwowano od 23 lat.



Średnie rozmiary dziury ozonowej nad Antarktydą w dniach 1-10 sierpnia 2023 roku. Fot. NASA.

Jeśli zjawisko to nie przystopuje, to na przełomie września i października, kiedy dziura ozonowa jest zawsze największa, możemy mieć nowy rekord jej zasięgu. To bardzo złe wieści, i to z kilku powodów.

Dlaczego dziura ozonowa jest tak duża?

Naukowcy wiedzą, co odpowiada za tę anomalię. Okazuje się, że gigantyczna, największa na świecie od 100 lat, erupcja wulkanu na wyspach Tonga, która choć miała miejsce w styczniu ubiegłego roku, to jednak nadal wpływa na ziemską atmosferę.

Na wysokość kilkudziesięciu kilometrów wulkan wyemitował 150 milionów ton morskiej wody, która spowodowała znaczący ubytek w warstwie ozonowej. To jednak nie koniec tego zjawiska, ponieważ większa dziura ozonowa oznacza zwiększone docieranie do Antarktyki promieniowania słonecznego.



Za sprawą coraz ciemniejszej powierzchni lądolodu, znaczna część tego promieniowania będzie pochłaniana przez lód, który będzie się roztapiać szybciej niż dotychczas. Podobnie będzie też z powierzchnią oceanu, nagrzewającą się znacznie intensywniej.

Nadchodzące miesiące na Antarktydzie mogą przynieść rekordowe topnienie lodów, przyspieszające ocieplanie sie tamtejszego klimatu. A wszystko przez erupcję oddaloną o tysiące kilometrów. Swoisty efekt motyla w praktyce.

[Slavin]

Odkryto pozostałości wielkiej pradawnej ziemskiej płyty tektonicznej.

Na ilustracji: Złożone renderowanie wschodniej półkuli Ziemi na podstawie danych z instrumentów MODIS satelitów Terra i Aqua, programu satelitarnego meteorologicznego obrony, promu kosmicznego Endeavour i projektu mapowania Antarktycznego Radarsat.



Naukowcy zrekonstruowali nieznaną wcześniej płytę tektoniczną o nazwie Pontus, zajmującą niegdyś około jednej czwartej powierzchni Oceanu Spokojnego. Odkrycia tego dokonano podczas badań terenowych w różnych regionach, w tym w Japonii, Borneo i na Filipinach.

Geolog z Uniwersytetu w Utrechcie, Suzanna Van de Lagemaat, zrekonstruowała masywną i nieznaną wcześniej płytę tektoniczną, która niegdyś stanowiła jedną czwartą wielkości Oceanu Spokojnego. Jej koledzy z Utrechtu przewidzieli istnienie takiej płyty ponad 10 lat temu na podstawie fragmentów starych płyt tektonicznych znalezionych głęboko w płaszczu Ziemi.

W ramach swojej pracy doktorskiej Susanna Van de Lagemaat rekonstruowała dawne płyty tektoniczne w drodze badań terenowych pasów górskich Japonii, Borneo, Filipin, Nowej Gwinei i Nowej Zelandii. Ku swojemu zaskoczeniu odkryła, że pozostałości oceaniczne na północnym Borneo musiały należeć do długo poszukiwanej płyty tektonicznej, którą naukowcy nazwali Pontus. Teraz Van de Lagemaat zrekonstruowała całą płytę w pełnej krasie.



Animacja ukazuje rekonstrukcję płyty Pontus krok po kroku aż do 120 milionów lat temu i jej późniejsze zniknięcie. Źródło: Suzanna van de Lagemaat/Uniwersytet w Utrechcie

Zrozumienie ruchów płyt tektonicznych tworzących sztywną zewnętrzną powłokę Ziemi jest niezbędne do zrozumienia historii geologicznej naszej planety. Ruchy tych płyt silnie wpłynęły na to, jak paleogeografia i klimat planety zmieniały się na przestrzeni czasu, a nawet na to, gdzie można znaleźć rzadkie metale. Jednak duże płyty oceaniczne z przeszłości geologicznej zniknęły w płaszczu Ziemi w wyniku subdukcji, pozostawiając po sobie jedynie fragmenty skał ukryte w pasach górskich.

W swojej pracy Van de Lagemaat zbadała najbardziej skomplikowany region tektoniczny płyt planety: obszar wokół Filipin. Filipiny położone są na złożonym skrzyżowaniu różnych systemów płyt. Region ten prawie w całości składa się ze skorupy oceanicznej, ale niektóre fragmenty wznoszą się nad poziom morza i ukazują skały w bardzo różnym wieku. Korzystając z danych geologicznych, Van de Lagemaat jako pierwsza zrekonstruowała ruchy obecnych płyt w regionie między Japonią a Nową Zelandią. To ujawniło, jak duży był obszar płyt, które musiały zniknąć w obecnym regionie zachodniego Pacyfiku.

Wcześniej prowadziliśmy prace terenowe na północnym Borneo, gdzie znaleźliśmy najważniejszy element układanki. Myśleliśmy, że mamy do czynienia z reliktami zaginionej płyty, o której już wiedzieliśmy. Jednak badania tych skał w laboratorium magnetycznym wykazały, że znaleziska pochodziły ze znacznie dalszej północy i musiały stanowić pozostałości innej, nieznanej wcześniej płyty. 11 lat temu myśleliśmy, że pozostałości Pontu mogą znajdować się w północnej Japonii, ale od tego czasu obaliliśmy tę teorię – wyjaśnia Douwe van Hinsbergen, promotor doktoratu Van de Lagemaat – Dopiero gdy Suzanna systematycznie rekonstruowała połowę pasów górskich „Pierścienia Ognia” rozciągających się od Japonii, przez Nową Gwineę do Nowej Zelandii, proponowana płyta Pontus odsłoniła się, obejmując skały, które badaliśmy na Borneo.



Na ilustracji: płyta oceaniczna Pontus zrekonstruowana przez Suzannę van de Lagemaat: jej położenie w oceanie paleo-Spokojnym 120 milionów lat temu i jej obecne relikty. Wcześniejsze badania wykazały, że przez zachodni paleo-Pacyfik musiała przebiegać duża strefa subdukcji, która oddzielała znane płyty Pacyfiku na wschodzie od hipotetycznej płyty Pontu na zachodzie. Hipoteza ta została obecnie niezależnie wykazana w badaniach Van de Lagemaat. Źródło: Suzanna van de Lagemaat, Uniwersytet w Utrechcie.

Pozostałości płyty Pontus znajdują się nie tylko na północnym Borneo, ale także na Palawanie, wyspie w zachodnich Filipinach i na Morzu Południowochińskim. Badania Van de Lagemaat wykazały również, że od południowej Japonii po Nową Zelandię rozciągał się pojedynczy, spójny system tektoniczny płyt, który musiał istnieć przez co najmniej 150 milionów lat. To także nowe odkrycie w tej dziedzinie.

Poprzednie przewidywania dotyczące istnienia płyty Pontus były możliwe, ponieważ subdukowana płyta pozostawia ślady, gdy „zatapia się” w płaszczu Ziemi: strefy w płaszczu o nietypowych temperaturach lub składzie. Anomalie te można zaobserwować, gdy sejsmografy odbierają sygnały z trzęsień ziemi. Trzęsienia ziemi wysyłają fale przez wnętrze Ziemi, a gdy przechodzą przez anomalię, na przykład fragment starej płyty, anomalia powoduje zakłócenie sygnału. Geolodzy mogą powiązać te zakłócenia z występowaniem zjawisk w płaszczu, takich jak fragmenty płyt tektonicznych. To pozwala im spojrzeć 300 milionów lat w przeszłość; starsze fragmenty płyt „rozpuściły się” na granicy płaszcza i jądra.

Badania sprzed 11 lat wykazały, że przez zachodni paleo-Pacyfik musiała przebiegać duża strefa subdukcji, która oddzielała znane płyty Pacyfiku na wschodzie od hipotetycznej płyty Pontus na zachodzie. Hipoteza ta została obecnie niezależnie wykazana w badaniach terenowych.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1342937X23002617?via%3Dihub

[Slavin]

Ogromne obiekty wewnątrz Ziemi mogą pochodzić z innej planety.

Na ilustracji: Wiele osób wciąż zastanawia się, skąd właściwie wziął się Księżyc. Mogła za to odpowiadać ogromna kolizja, która umieściła części dawnej protoplanety pod... naszymi stopami. Źródło: NASA


Naukowcy przedstawili nowy model, który może rozwiązać dwie tajemnice tego świata naraz: tę dotyczącą nieba i tę ziemską. Pierwsza z nich od tysiącleci nurtuje wszystkich, od naukowców po ciekawskie dzieci: skąd wziął się Księżyc?

Według najpopularniejszej teorii Księżyc powstał 4,5 miliarda lat temu, gdy niedoszła planeta wielkości Marsa rozbiła się o wciąż jeszcze kształtującą się Ziemię. Ta wielka kolizja między wczesną Ziemią a protoplanetą o nazwie Theia miałaby wyrzucić na orbitę ziemską ogromną ilość szczątków, które utworzyły ostatecznie to, co miało stać się później Księżycem. Tak przynajmniej głosi teoria – mimo dekad poszukiwań naukowcy nie zdołali dotąd znaleźć żadnych dowodów na istnienie Thei.

Nowe badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i opublikowane w czasopiśmie Nature sugerują teraz, że uczeni mogli po prostu spoglądać w złym kierunku. Około 2900 kilometrów pod powierzchnią Ziemi znajdują się dwie masywne „plamy”, które wprawiają geologów w zakłopotanie już od czasu, gdy fale sejsmiczne ujawniły ich istnienie w latach 80. ubiegłego wieku. Te skupiska materiału mają wielkości kontynentu i leżą na dnie skalistego płaszcza Ziemi w pobliżu jej stopionego jądra. Jedno pod Afryką, a drugie pod Oceanem Spokojnym.

Już wcześniej ustalono, że plamy są znacznie gorętsze i gęstsze niż otaczające je skały, ale niewiele więcej było na ich temat wiadomo. Najnowsze badania wskazują natomiast na to, że tajemnicze obiekty mogą być zakopanymi głęboko pod ziemią reliktami Thei, które przedostały się na Ziemię podczas dawnego zderzenia obu globów.  I od tego czasu ukrywają się w pobliżu jądra naszej planety.

Co więcej, zespół twierdzi, że zderzenie to skutkowało czymś jeszcze poza efektem ubocznym w postaci utworzenia Księżyca. Pozostałości i sam impakt mogły też pomóc Ziemi stać się wyjątkową planetą sprzyjającą życiu – taką, jaką jest do dzisiaj.

Odkrycie plam ma ciekawą historię. Długo szukano pozostałości zderzenia, nim zdano sobie sprawę, że trzeba ich szukać dosłownie pod ziemią. Badania te wymagały także współpracy ekspertów z bardzo odrębnych dziedzin wiedzy na temat kosmosu i geologii – krótko mówiąc, połączenia sił. Dziś uważa się, że gdy Theia uderzała w protoziemię, poruszała się z prędkością ponad 10 kilometrów na sekundę, i właśnie to pozwoliło jej wniknąć bardzo głęboko w dolny płaszcz Ziemi. A gdy stopiony materiał Thei ostygł i zestalił się, jego wysoka zawartość żelaza powodowała, że mógł opadać głębiej długo, aż do granicy płaszcza i jądra. Z biegiem lat nagromadził się tam w dwie oddzielne struktury, obecnie oficjalnie nazywane dużymi prowincjami o niskiej prędkości (LLVP), z których każda jest większa niż sam Księżyc.

Testowanie teorii opartej na wydarzeniach rozgrywających się w tak odległych czasach i tak głęboko pod Ziemią jest jednak niezwykle trudne, a sami autorzy pracy podkreślają, że ich modelowanie nie może być w 100 procentach pewne. Jeśli jednak jest w tym wszystkim sporo prawdy, konsekwencje mogą być ogromne, łącznie z tym, że Ziemia potencjalnie pozostaje jedyną planetą we Wszechświecie zdolną do podtrzymywania życia. Zderzenie z planetą Theia, które uważa się za ostatnie duże zdarzenie akrecyjne w historii Ziemi, znacząco zmieniło jej skład w ciągu zaledwie 24 godzin. Czy właśnie dlatego nasza planeta jest wyjątkowa i znacznie różni się od innych planet skalistych?

Już we wcześniejszych badaniach sugerowano, że Theia mogła przynieść na Ziemię wodę, kluczowy składnik życia. Zaobserwowano też, że tajemnicze plamy wysyłają „pióropusze płaszczowe”, czyli kolumny magmy, w kierunku powierzchni Ziemi, i powiązano je z ewolucją superkontynentów. W każdym razie najprawdopodobniej Theia zostawiła na Ziemi coś, co odegrało ważną rolę w późniejszej ewolucji Ziemi trwającej 4,5 miliarda lat.

Choć wielu uczonych uważa wyniki badań za ważne i interesujące, podkreśla się też fakt, że zagadka powstania Księżyca nie została jeszcze w pełni rozwiązana. Wyniki z pewnością nadają większą wagę hipotezie zderzenia, a także dostarczają wiarygodne wyjaśnienie anomalii obecnych na granicy jądra i płaszcza Ziemi. A pozostałości Thei mogą odpowiadać za procesy na Ziemi trwające do dziś.



Tajemnicze plamy wewnątrz Ziemi mogły powstać po kolizji z Księżycem. Źródło: Nature

https://phys.org/news/2023-11-huge-blobs-earth-planet.html

[Aga Bej]

A może jest to również wytłumaczenie fenomenu księżycowych maskonów? Księżyc ostygł szybciej, i jakieś zwarte kawałki Thei, mogły zostać gdzieś pod jego skorupą, powodując lokalne zakłócenia pola grawitacyjnego?