Polskie Forum Astronautyczne
Astronautyka => Pozostałe i Badania Kosmosu => Wątek zaczęty przez: Scorus w Lipiec 15, 2010, 00:30
-
Satelita astronomiczny XMM-Newton (X-ray Multimirror Mission) jest europejskim (ESA) obserwatorium rentgenowskim wykonującym obserwacje najróżniejszy obiektów astronomicznych w zakresie promieniowania rentgenowskiego w przedziale energii 0.1 - 10 keV. Do celów naukowych zaliczają się: określenie pochodzenia rozproszonego tła rentgenowskiego; zobrazowanie rozproszonego gazu w gromadach galaktyk; wykonanie przeglądów galaktyk i gwiazd; wykonanie badań akrecji w układach podwójnych gwiazd; oraz wykonanie badań spektroskopowych AGN oraz badań widmowych pozostałości po supernowych w pobliskich galaktykach. Cele te są realizowane poprzez: rejestrowanie spektrogramów źródeł rentgenowskich; wykonywanie pomiarów spektrometrycznych o wysokiej wrażliwości i pośredniej rozdzielczości z mocą rozdzielczości widmowej 100 - 700 w zakresie 350 - 2500 eV; wykonywanie spektroskopii obrazującej w obszernym przedziale energetycznym 100 eV - 15 keV; oraz jednoczesne czułe obserwacje w zakresie 1600 - 6000A za pomocą monitora optycznego. XMM-Newton jest największym satelitą naukowym zbudowanym w Europie, i posiada największy system zwierciadeł rentgenowskich jaki kiedykolwiek zbudowano.
Szczegółowy opis misji:
http://www.astronautyka.org/index.php/topic,49.0.html
Czułe obserwacje 15 znanych magnetarów wykonane przez XMM-Newton i obserwatorium INTEGRAL pozwoliły na pierwsze prztestowanie modeli opisujących warunki fizyczne wokół tych obiketów. Zarejestrowana charaktersytyka emisji rentgenowskiej bardzo dobrze pasuje do modelu renzonasowego rozpraszania cyklotronowego (Resonant Cyclotron Scattering - RCS). Model ten zakłada wsytępowanie wokól magnetara chmury plazmy elektronowej. Fotony emitowane z powierzchni magnetara po osiągnięciu chmury elektronów osiągają energię odpowiadającą promieniowaniu rentgenowskiemu.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=43736
http://astronomynow.com/081117XMMandIntegralunveilmagnetarenvironment.html
-
Za pomocą XMM-Newton po raz pierwszy wykryto rotację przedstawiciela podklasy gwiazd neutronowych nazywanych powtarzalnymi źródłami miękkiego promieniowania gamma (Soft Gamma-Ray Repeter - SGR). Obserwowanym obiektem był SGR 1627-41, który dodatkowo jest magnetarem. Do tej pory znanych jest tylko 5 SGR – 4 w Drodze Mlecznej i 1 w Wielkim Obłoku Magellana. Zaobserwowanie rotacji dostarczy nowych informacji o właściwościach fizycznych tych obiektów.
Oszacowano, że SGR 1627-41 rotuje w tempie 1 obrotu na 2.6 sekundy i jest drugim magnetarem co do szybkości rotacji.
SGR 1627-41 został odkryty przez Obserwatorium Comptona w 1998r i wyprodukował wtedy około 100 krótkich flar gamma w okresie 6 tygodni. Jednak aktywność źródła zanikła zanim oszacowano jego tempo rotacji. Przez to był to jedyny magneta o nieznanym tempie rotacji. W lato 2008r jednak aktywność pojawiła się ponownie. Jednak fragment nieba z SGR 1627-41 nie mógł być obserwowany przez XMM-Newton przez 4 miesiące, ponieważ wiązałoby się to z odwróceniem paneli słonecznych od Słońca. Gdy wykonano obserwacje we wrześniu 2008r emisja była jednak nadal wykrywalna.
Magnetary prawdopodobnie tworzą silnie pole magnetyczne na skutek początkowo szybkiego tempa obrotu i procesów konwekcyjnych, co pozwala na uzyskanie efektywnego efektu dynama. SGR 1627-41 musiał znacznie zwolnić obroty od czasu swojego powstania, więc powinien być startym obiektem. Jest jednak otoczony przez pozostałości supernowej, które powinny stać się niewidoczne po kilkudziesięciu tysiącach lat. Przez to magneta powinien być stosunkowo młody.
Obraz z EPIC pokazujący magnetara w otoczeniu pozostałości supernowej
http://astronomynow.com/SoftGamarepeaterspinseen.html
-
Obserwacje spektralne wykonane za pomocą XMM-Newton pozwoliły na badania zjawisk w samym centrum galaktyki Seyferta typu 1 (z wąskimi liniami spektralnymi).
W obserwowanej galaktyce - 1H0707-495 po raz pierwszy wykoty linie fluorescencyjne K i L żelaza. Ich niezależna detekcja pozwala na badania do tej pory niewykrywalnych szczegółów dynamiki i geometrii czarnej dziury w centrum tej galaktyki.
W aktywnych jądrach galaktyk dysk akrecyjny otaczający centralną supermawyną czarną dziurę jest źródłem fotonów światła widzialnego i ultrafioletu. Emisja rentgenowska powstaje na skutek rozpraszania Comptona tych fotonów w obrębie korony gorącego gazu otaczającego dysk. Emisja rentgenowska powstaje w bezpośredniej bliskości czarnej dziury, a jej badania pozwalają na poznanie geometrii i zjawisk fizycznych zachodzących w jej środowisku.
Według obecnie przyjmowanych modeli emisja rentgenowska jest produkowana podczas rozbłysków w aktywnych rejonach korony otaczającej dysk. Rozbłyski takie naświetlają relatywnie chłodny dysk i powodują powstanie „odbitego” komponentu emisji AGN. Na skutek rozpraszania Compotna fotony miękkiego promieniowania rentgenowskiego zyskują większą energię. Zależnie od stanu jonizacji materii w dysku takie naświetlenie może wywołać powstanie linii fluorescencyjnej K emitowanej przez najpospolitszy pierwiastek w dysku, którym najczęściej jest żelazo. Zależnie od stanu fizycznego materii w dysku możliwe jest również powstanie linii L. Obie linie są wąskie, jednak silne pole grawitacyjne i szybka rotacja dysku powodują ich poszerzenie i zakrzywienie w sposób charakterystyczny dla warunków fizycznych i dynamiki materii w otoczeniu czarnej dziury.
Dokładnej analizie poddano obserwacje spektralne 1H0707-495 zebrane podczas 48 godzin w styczniu 2008r. Pozwoliło to na wykazanie obecności zniekształconych linii w zakresie energii odpowiadającej liniom K i L żelaza. Porównanie danych obserwacyjnych z dokładnym modelem uwzględniającym fizykę atomów pozwoliło na określenie fizycznych i dynamicznych właściwości tego systemu. To w połączeniu z obserwacjami zmian źródła w czasie pozwoliło na wykrycie opóźnienia czasowego między promieniowaniem bezpośrednim a odbitym od dysku. Wskazuje to, że emisja rentgenowska pochodzi z obszaru rozciągającego się na pierwsze kilka promieni Schwarzschilda. Tym samym tego typu obserwacje okazały się przydatne do badań zjawisk w centrach galaktyk aktywnych.
Podobne sygnatury spektralne powinny zostać odnalezione w innych źródłach o podobnej naturze. Systematyczne badania komponentu odbitego ze źródeł tego typu w różnych warunkach fizycznych pozwolą na dopracowanie szczegółów modelu i znacznie przyczynią się do poznania sposobu funkcjonowania supermasywnych czarnych dziur.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=44892
-
XMM-Newtn odkrył czarną dziurę o masie około 500 mas Słońca. Jest to pierwszy przypadek czarnej dziury o średniej masie, który nie budzi żądnych kontrowersji.
Do tej pory znano dwa typy czarnych dziur – czarne dziury supermasywne o masach rzędu milionów lub miliardów mas Słońca, oraz czarne dziury o masach gwiazdowych, rzędu 3 – 2 ma Słońca. Mechanizm formowania się czarnych dziur supermasywnych jest nieznany, natomiast czarne dziury gwiazdowe powstają podczas eksplozji supernowych. Według jednej z teorii powstawania czarnych dziur supernawnych mówiła, że powstają one na skutek połączenia kilku czarnych dziur o średnich masach. Wcześniejsze obserwacje obiektów mogących być średniomasywnymi czarnymi dziurami mogły jednak być interpretowane w inny sposób.
Obecnie obserwacje źródła rentgenowskiego HLX-1 (Hyper-Luminous X-ray Source 1) pozwoliły jednoznacznie stwierdzić, że jest to czarna dziura o masie szacowanej na około 500 mas Słońca. Jest ona zlokalizowane w galaktyce ESO 243-49. HLX-1 ma całkowitą jasność rentgenowską około 260 razy większą niż Słońce. Poprzez porównanie obserwacji rentgenowskich z 23 listopada 2004r oraz 28 listopada 2008r stwierdzono, że obiekt ten wykazuje zmiany jasności rentgenowskiej pozwalające stwierdzić, iż jest to pojedynczy obiekt, a nie grupa słabych źródeł. Obserwowana wysoka jasność daje się wytłumaczyć tylko przy założeniu, że jest to czarna dziura o średniej masie.
Czarne dziury o takiej masie mogą powstawać poprzez połączenie wielu czarnych dziur o małych masach, albo na skutek intensywnej akeracji materii na taką czarną dziurę. Obiekt taki powinien powstać najłatwiej w gromadzie kulistej. W typowych galaktykach takich gromad jest kilkaset, więc w jednej galaktyce powinno znajdować się wiele takich czarnych dziur.
http://astronomynow.com/news/n0907/01bh/
-
XMM-Newton wykonał obserwacje pulsacyjnego źródła rentgenowskiego RX J0648.0-4418, Jest to biały karzeł towarzyszący normalnej gwieździe. Zebrane dane wraz z modelami pozwoliły na oszacowanie jego masy. Okazało się, ze jest neodym z najmasywniejszych znanych białych karłów. Dalsze badania tego obiektu pozwolą na szczegółowe testy modeli ewolucji gwiazd.
Biały karzeł RX J0648.0-4418 i podkarzeł HD49798 tworzą układ podwójny o unikalnych właściwościach. Podkarzeł jest jasny w zakresie optycznym i ultrafioletowym, dzięki czemu został dobrze scharakteryzowany. Okres orbitalny jest dokładnie określony. W 1996r odkryto, że układ emituje błyski rentgenowskie co 13.2 sekundy.
Układy podwójne umożliwiają badania ewolucji gwiazd, ponieważ pomiary ruchu orbitalnego tworzących ich obiektów pozwalają na wyznaczenie ich masy. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu modeli opartych na prawach Keplera. Dzięki temu na oszacowania nie mają wpływu takie parametry jak wiek, rozmiary, czy drogi ewolucji obiektów. Takie niezależne dane pozwalają na doprecyzowanie modeli ewolucji gwiazd.
Obserwacje spektroskopowe lub pomiary opóźnień w pulsacjach wywołanych ruchem orbitalnym pozwalają na niezależne wyznaczenie masy jednego z obiektów w układzie, jeśli znane jest nachylenie orbity. Inklinacja może być dokładnie wyznaczona, jeśli jeden z obiektów z perspektywy obserwatora jest zasłaniany przez drugi.
Metoda ta została zastosowana w przypadku RX J0648.0-4418. Biały karzeł wychodząc z za tarczy gwiazdy powoduje powstanie obserwowanego rozbłysku rentgenowskiego. Precyzyjne pomiary czasów początku obserwowanej emisji rentgenowskiej w połączeniu z przewidywanymi czasami wyjścia białego karła zza gwiazdy pozwoliły na precyzyjne wyznaczenie nachylenia jego orbity.
Dane te przy zastosowaniu prawe Keplera pozwoliły na oszacowanie masy źródła rentgenowskiego na 1.2 masy Słońca. Tym samym jest to rzadki, bardzo masywny biały karzeł, jeden z najmasywniejszych poznanych do tej pory.
Nie jest jasne jak dokładnie powstał ten układ. Wiadomo jednak, że biały karzeł pobiera materię z podkarła na drodze akrecji. Tym samym zwiększa on swoja masę. Z czasem jego masa może wzrosnąć powyżej limitu Chandrasekhara. Wtedy może on wybuchnąć jako supernowa typu Ia. Hipoteza taka ma duże implikacje dla astrofizyki. Może bowiem istnieć alternatywna droga prowadząca do wybuchu supernowej Ia.
Układ ten jest położny stosunkowo blisko, w odległości 650 parseków. Jest też jasny. Dzięki temu w przyszłości będzie stanowił istotny cel badań prowadzących do uszczegółowienia modeli ewolucji gwiazd.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=45453
-
Obserwacje rentgenowskie próby bardzo odległych galaktyk wykonane za pomocą XMM-Newton pozwoliły na opracowanie metody precyzyjnego wyznaczania ich masy, co będzie przydatne do badań ewolucji ciemniej materii i ciemniej energii.
W celu badań zawartości ciemniej materii w odległych gromadach galaktyk konieczne jest wyznaczenie masy zwyczajnej materii oraz masy całkowitej (wraz z ciemną materią). Emisja rentgenowska gromady galaktyk jest związana z masą zawartej w niej zwykłej materii, dzięki czemu można określić masę świecącej materii. Masa całkowita może być natomiast określona poprzez analizę soczewkowania grawitacyjnego.
Do tej pory oszacowania masy gromad na podstawie emisji rentgenowskiej mogły być wykonane tylko dla gromad niezbyt odległych. Obecnie praca zespołu naukowców z Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics (MPE), Laboratory of Astrophysics of Marseilles (LAM), I Lawrence Berkeley National Laboratory (Berkeley Lab) pozwoliła na zastosowanie zależności między masą a emisją rentgenowską również dla odległych gromad.
Do badań zastosowano największą jak do tej pory próbę odległych gromad obserwowanych w zakresie promieniowania rentgenowskiego. Odległe gromady można łatwo zidentyfikować w danych rentgenowskich dzięki ich rozciągłej emisji w skali poniżej minuty kątowej. XMM-Newton jest jedynym obserwatorium mogącym obserwować bardzo odległe gromady dzięki odpowiednio dużej powierzchni zwierciadeł rentgenowskich. Dzięki temu możliwe było oszacowanie mas normalnej materii w małych i bardzo odległych strukturach istniejących we wczesnym Wszechświecie.
Masy gromad wraz z ciemną materią były obliczane poprzez pomiary zniekształcenia obrazów obiektów tła. Zniekształcenia takie były zbyt słabe aby można je było bezpośrednio zobaczyć, ale mogły być analizowane statystycznie. Dane takie mogły być zastosowane do oceny masy obiektu soczewkującego gdy znany jest środek jego masy. Jest to trudne w przypadku bardzo odległych gromad, ale analizy emisji rentgenowskiej okazały się tutaj bardzo wydajne. Dzięki temu możliwe były wyznaczenie całkowitej masy odległych gromad znacznie bardziej precyzyjnie niż w przeszłości.
Ostatecznie porównanie emisji rentgenowskiej odległych gromad z emisją gromad bliskich pozwoliło na stwierdzenie, że z uwzględnieniem niepewności emisja odległych gromad wykazuje taką samą zależność od masy jak w przypadku gromad bliskich. Oznacza to duży krok naprzód w badaniach ewolucji wielkoskalowej struktury Wszechświata.
Podczas dalszych badań metoda ta będzie przydatna do śledzenia zachowania się ciemnej materii w czasie ewikcji Wszechświata. Umożliwi też badania ciemniej energii. Pozwoli na stwierdzenie czy ciemnia energia w czasie istnienia Wszechświata była stała, czy też zmieniała się dynamicznie. Możliwe też będzie stwierdzenie, czy jest ona realnym komponentem Wszechświata, czy też iluzją wywołaną ograniczeniami ogólnej teorii względności.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=46322
-
Obserwacje ultrazwartge układu podwójnego (Ultra-Compact X-ray Binary - UCXB) 4U 0614+091 składającego się z białego karła i gwiazdy neutronowej pozwoliły na pierwszą detekcję linii fulorescencyjnej tlenu 0.7 keV w promieniowaniu rentgenowskim odbitym od dysku akrecyjnego. Kształt tej linii pozwala na badania otoczenia blisko gwiazdy neutronowej oraz na kolejne testy ogólnej teorii względności.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=47225
-
Spektrometria rentgenowska gorącego gazu w Drodze Mlecznej wydaje się powierdzać powstawanie halo gorącego gazu wokól Drogi Mlecznej na drodze wznoszących się z jej dysku fontann materii. Teoria ta jest trudna do udowodnienia obserwacyjnego. Obecne dane jednak najlepej pasują do modelu opsiująego powstawanie tego komponentu materii międzygwiazdowej na drodze fontann.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=47990
-
Obserwacje XMM-Newton pozowliły na stwierdzenie, że odległa gromada galakatyk CL J1449+0856 jest w pełni ukształtowana. Wskazuje na to rozproszona emisja rentgenowska pokazująca, że jest ona już zwarta i zawiera duże ilości gorącego gazu. Ponadto kształty galakatyk na obrazach HST wykazują, że są już one w pełni dojrzałe. Jest to obecnie najodleglejsza gromada tego typu, obserowana w okresie gdy Wszechświat miał około 3 mlilardów lat. Obecnie detekcja ta mieści się w przewidywanym prawdopdobieństwie znalezienia takich gromad przy Z ok. 2, wynoszącym 1 - 2%. Jednak gdyby w przyszłości znaleziono więcej takich gromad, teoria hierarchicznej ewolucji struktur w kosmosie wymagałaby rewizji.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=48483
-
Obserwacje XMM-Newton pozowliły na stwierdzenie, że odległa gromada galakatyk CL J1449+0856 jest w pełni ukształtowana. Wskazuje na to rozproszona emisja rentgenowska pokazująca, że jest ona już zwarta i zawiera duże ilości gorącego gazu. Ponadto kształty galakatyk na obrazach HST wykazują, że są już one w pełni dojrzałe. Jest to obecnie najodleglejsza gromada tego typu, obserowana w okresie gdy Wszechświat miał około 3 mlilardów lat. Obecnie detekcja ta mieści się w przewidywanym prawdopdobieństwie znalezienia takich gromad przy Z ok. 2, wynoszącym 1 - 2%. Jednak gdyby w przyszłości znaleziono więcej takich gromad, teoria hierarchicznej ewolucji struktur w kosmosie wymagałaby rewizji.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=48483
Artykuł na ten temat pojawił się też parę dni temu na kosmonaucie - LINK (http://www.kosmonauta.net/index.php/Astronomia/Astrofizyka/cluster20110427.html).
-
Flara pulsara IGR J18410-0535 w szybko zanikającym układzie rentgenowskim z nadolbrzymem (Supergiant Fast X-ray Transient - SFXT):
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=48733
Badania struktur wokół supermasywnej czarnej dziury w galaktyce Markarian 509:
http://www.esa.int/export/esaSC/SEMAQQ6UXSG_index_0.html
-
Aktualne badania aktywnych jąder galaktyk rzucają nowe światło na przyczyny powstania związku pomiędzy masą supermasywnych czarnych dziur a rozmiarami centralnych obszarów ich galaktyk. W spektrogramach rentgenowskich badane były szybkie strumienie zjonizowanego gazu z okolic czarnych dziur (Ultra-Fast Outflows - UFOs). Usuwają one ilość materii porównywaną z ilością pobieraną podczas akrecji. Wpływają też na procesy gwiazdotwórcze w galaktyce, co z czasem powoduje powstanie równowagi między czarną dziurą a wybrzuszeniem centralnym galaktyki.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=50097
-
Relatywistyczne odbicie nowym narzędziem astrofizyki (http://www.kosmonauta.net/index.php/Astronomia/Astrofizyka/czarne-dziury-20120707.html)
"Aktywne jądra galaktyk skrywają wiele tajemnic. Jedną z nich jest budowa dysków akrecyjnych okalających czarne dziury. Kolejną – intensywne wybuchy, będące silnymi emiterami promieni X. Jednakże poczyniono duży krok w kierunku ich poznania. Satelita ESA (Europejskiej Agencji Kosmicznej) XMM-Newton zaobserwował odbity od dysku akrecyjnego rozbłysk promieniowania rentgenowskiego.
Czarne dziury, znajdujące się w centrach galaktyk, są ciągle „bliżej” poznawane przez nowej klasy teleskopy. Jednym z nich jest XMM-Newton, jednakże badania relatywistycznego odbicia wspomnianego we wstępie świadczą o potrzebie skonstruowania znacznie czulszego sprzętu."
-
Dane z XMM, Chandry i Suzaku posłużyły do badań protogwiazdy V1647 Ori. Ponownie przeanalizowano obserwacje zebrane podczas dwóch epizodów pojaśnienia optycznego - w latach 2003-2006 oraz od 2008 r. Emisja rentgenowska również zwiększała się około 50 razy, na podstawie czego oszacowano, że temperatura plazmy w dysku akrecyjnym gwiazdy musiała wzrosnąć do 50 mln K. Sama akrecja nie mogłaby tego wyjaśnić. Dlatego też prawdopodobnie plazma była rozpędzana na skutek rekonekcji magnetycznej. Ponadto wykryto dwa wzory krótkookresowej zmienności emisji rentgenowskiej. Może to świadczyć, że plazma z dysku uderza w gwiazdę w dwóch miejscach, tworząc gorące plamy. Podczas rotacji gwiazdy pojawiają się one i znikają w polu widzenia.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=50462
http://chandra.harvard.edu/press/12_releases/press_070312.html
-
W 2011 r Swift wykrył rozbłysk Sw J1644+57, będący efektem rozerwania gwiazdy przez supermasywną czarną dziurę. Obserwacje wykonane przez XMM-Newton i Suzaku pozwoliły na zarejestrowanie kwaziperiodycznych oscylacji w emisji rentgenowskiej. Dowodzi to, że emisja została wytworzona przez materię poruszającą się po najbardziej wewnętrznej stabilnej orbicie wokół czarnej dziury. Bliżej czarnej dziury materia była przez nią wciągana.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=50638
-
Dowodzi to, że emisja została wytworzona przez materię poruszającą się po najbardziej wewnętrznej stabilnej orbicie wokół czarnej dziury.
Ja się czarnych dziur raczej nie tykam ale mam pytanie. Czy takie parametry takich orbit są jakkolwiek możliwe do oszacowania? Domniemam, że nie bo: Sw J1644+57 is the second supermassive black hole in the proximity of which quasi-periodic oscillations have been seen..
Ja oczywiście nie zamierzam nic liczyć ;). Pytam tylko czy takie szacunki są praktykowane.
-
Satelity XMM-Newton i Swift po raz pierwszy wykryły emisję rentgenowską powstającą na skutek zderzenia wiatrów gwiazdowych emitowanych przez dwie masywne gwiazdy typu O związane w układzie podwójnym. Obserwowany był układ Cyg OB2 #9 w asocjacji masywnych gwiazd Cygnus OB2. Ma to duże znaczenie dla badań gwiazd tego typu. W innych przypadkach nie udało się zaobserwować sygnatur świadczących o zderzeniach wiatrów, a właściwości wiatrów wytwarzanych przez gwiazdy tego rodzaju nie są jasne. Obserwacje były możliwe dzięki wcześniejszym badaniom wykonanym za pomocą teleskopów radiowych i optycznych.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=50904
http://www.nasa.gov/mission_pages/swift/bursts/binary-clash.html
-
Podczas obserwacji M31 znaleziono nowe jasne źródło rentgenowskie XMMU J004243.6+412519, będące układem podwójnym z czarną dziurą. Ponieważ układ ten znajduje się poza Drogą Mleczną możliwe było jednoczesne przebadanie emisji rentgenowskiej z dysku akrecyjnego i emisji radiowej z dżetu. Po raz pierwszy dla czarnej dziury o masie gwiazdowej udało się wykryć zależność pomiędzy pojaśnieniem w zakresie X a wyrzuceniem materii jasnej radiowo. W przypadku obserwacji takich obiektów położonych w naszej Galaktyce większość emisji rentgenowskiej z dysku jest pochłaniana przez ośrodek międzygwiazdowy. W przypadku źródeł pozagalaktycznych promieniowanie przechodzi wzdłuż linii widzenia przez mniejszą część płaszczyzny Drogi Mlecznej i jest tłumione w mniejszym stopniu.
XMMU J004243.6+412519 został odkryty w styczniu 2012 r, w ramach programu wykrywania nowych. Po 5 dniach pojaśniał na tyle, że został zakwalifikowany jako ultrajasne źródło rentgenowskie (Ultraluminous X-ray Source - ULX). Spektrum rentgenowskie również zmieniło się, wykazując duży udział emisji z dysku. Wskazało to, że tempo akrecji wzrosło na tyle, że jasność emisji osiągnęła limit Eddingtona (maksymalną jasność emisji rentgenowskiej przy założeniu, że akrecja przebiega sferycznie) lub przekroczyła go. Obserwacje takich obiektów są istotne dla zrozumienia zmian w strukturze dysku przy wysokich tempach akrecji. Jednocześnie obserwacje radiowe wykazały występowanie rozbłysków trwających kilka dni. Świadczyło to, że wzrost tempa akrecji wywołał powstanie dżetu balistycznego - serii szybkich wyrzutów partii materii. W Drodze Mlecznej znaleziono tylko 4 obiekty z takimi dżetami, ale dalsze obserwacje źródeł pozagalaktycznych mogą pozwolić na odszukanie ich większej ilości.
Na zaprezentowanej ilustracji obraz z XMM-Newton nałożono na obraz z Herschela.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=51221
-
Obraz pęcherza gazu wokół gwiazdy Wolfa-Rayeta HD 50896:
http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Fire_burn_and_cauldron_bubble
-
Obserwacje rentgenowskie i radiowe pulsara PSR B0943+10 pozwoliły na wykrycie zachowania nie dającego się wytłumaczyć obecnymi modelami opisującymi powstanie emisji pulsarów. Emisja radiowa pulsarów jest wytwarzana przez wysokokaloryczne elektrony, pozytony i jony poruszające się wzdłuż linii sił pola magnetycznego. Jednak szczegóły procesów odpowiedzialnych za uwalnianie tych cząstek z powierzchni gwiazdy oraz ich przyspieszanie pozostają dyskusyjne. Pulsar PSR B0943+10 był obserwowany jednocześnie w zakresie radiowym przez Giant Metrewave Radio Telescope (GMRT) i Low Frequency Array (LOFAR) oraz rentgenowskim przez XMM-Newton w celu zbadania procesów zachodzących w okolicach jego biegunów magnetycznych. Jednak zamiast ograniczyć wachlarz możliwych procesów zebrane dane postawiły pod znakiem zapytania istniejące modele. Badany pulsar wykazuje dobrze znane okresowe zaniki emisji radiowej, zachodzące w okresie kilku sekund. Mogą one powstawać na skutek okresowego przyspieszania tempa rotacji i ponownego jej zwalnia. Ponadto emisja rentgenowska tego obiektu jest silna. Pulsar ten jest stary więc, nie pochodzi ona z gorącej powierzchni gwiazdy. Prawdopodobnie powstaje w obszarach biegunów magnetycznych. Tam cząstki poruszające się ku wnętrzu magnetosfery mogą bomradować czapę polarną wytwarzając promieniowanie wysokoenergetyczne. Istnieją dwa modele opisujące powstanie tej emisji. Według jednego w wyrywaniu cząstek z powierzchni gwiazdy dominującą rolę odgrywa pole elektryczne a wg drugiego magnetyczne. Odrzucenie jednego z nich miało być możliwe poprzez obserwacje czasowego i spektralnego zachowania się promieniowania rentgenowskiego oraz radiowego. Obserwacje XMM-Newton wykazały jednak niespodziewanie, że związek między emisją radiową i rentgenowską nie jest skorelowany pozytywnie. W czasie gdy pulsar jest najjaśniejszy radiowo jego emisja rentgenowska jest najsłabsza, czyli dokładnie odwrotnie niż przewidują oba modele. Ponadto modele nie przewidują występowania dwóch komponentów emisji rentgenowskiej w fazie jasnej - pulsującej i stałej. Obecnie, w celu rozwiązania tego problemu planowane jest wykonanie analogicznych obserwacji innego pulsara PSR B1822-09. Wykazuje on podobne zmiany w emisji radiowej, ale jest widoczny w innej geometrii. Ponadto konieczne są dalsze prace teoretyczne próbujące wyjaśnić obserwowane zachowanie.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=51314
-
10-letnie obserwacje masywnej gwiazdy zeta Puppis dostarczyły pierwszych dowodów na fragmentację wiatru gwiazd masywnych. Nie ma on postaci jednorodnego wypływu, ale składa się z setek tysięcy zagęszczeń. Obserwowana gwiazda jest jedną z najbliższych gwiazd tego typu. Emisja rentgenowska powstaje na skutek kolizji pomiędzy wolno poruszającymi się skupiskami w wietrze oraz skupiskami poruszającymi się szybko. W trakcie nagrzewania i ochładzania się poszczególnych skupisk materii energia i intensywność promieniowania ulega zmianą. Gdyby gwiazda wytwarzała tylko kilka skupień materii, sumaryczna emisja rentgenowska z jej otoczenia wykazywałaby dużą zmienność. W krótkich odstępach czasu (kilku godzin) zmienności takiej nie wykryto, co pozwala na wywnioskowanie, że jest to sumaryczna emisja z bardzo dużej ilości skupisk. Im więcej takich fragmentów tym emisja każdego z nich staje się mniej istotna przez co emisja całkowita staje się jednorodna. Są to pierwsze badania nakładające ograniczenia na ilość fragmentów w wietrze masywnej gwiazdy. Ich liczebność okazała się większa od przewidywań teoretycznych. Ponadto w skali czasowej kilku dni wykryto niespodziewaną zmienność w emisji. Za jej powstanie są odpowiedzialne bardzo duże struktury. Możliwe, że maja postać ramion spiralnych zanurzonych w silnie pofragmentowanym wietrze. Zaobserwowane charakterystyki wskazują na konieczność poprawienia modeli teoretycznych wiatrów gwiazd masywnych, uwzględniających zarówno silną fragmentację jak i obecność struktur wielkoskalowych.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=51342
-
Obserwacje układu podwójnego z czarną dziurą MAXI J1659-152 wykazały, że oba obiekty obiegają wspólny środek masy w rekordowo krótkim czasie - tylko 2.4 godziny. Wcześniejszy rekord był o godzinę dłuższy. Układ ten składa się z czarnej dziury o masie co najmniej 3 mas Słońca oraz czerwonego karła o masie 20% masy Słońca. Są one odległe od siebie o około milion km. Został odkryty przez satelitę Swift 29.09.2010 r. Początkowo został zaklasyfikowany jako rozbłysk gamma. Instrument MAXI na ISS wykrył następnie źródło rentgenowskie w tym samym miejscu. Dalsze obserwacje wykonane przez XMM-Newton i obserwacje naziemne pozwoliły na jego prawidłowe zaklasyfikowanie. Dysk akrecyjny jest widziany prawie od krawędzi. XMM-Newton pozwoliły na wykrycie spadków intensywności emisji rentgenowskiej co 14.5 godziny. Są one powodowane przez okresowe mocniejsze tłumienie emisji przez nierówny dysk w trakcie rotacji okładu. Pozwoliło to na wyznaczenie okresu obiegu na 2.4 godziny. Wcześniej układem o najkrótszym okresie obiegu był Swift J1753.5–0127. Tam oba obiekty okrążają wspólny środek masy co 3.2 godziny. U nowego rekordzisty gwiazda porusza się z rekordową szybkością 2 mln km na godzinę, 20 razy szybciej niż Ziemia wokół Słońca. MAXI J1659-152, podobnie jak Swift J1753.5–0127 znajduje się daleko płaszczyzny Drogi Mlecznej. Może to świadczyć o istnieniu nowej klasy rentgenowskich układów podwójnych o ciasnych orbitach, wyrzuconych z dysku galaktycznego na skutek eksplozji supernowej prowadzącej do powstania czarnej dziury.
http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=51544
-
Wydano trzecią wersję katalogu źródeł rentgenowskich (XMM-Newton Serendipitous Source Catalogue - 3XMM-DR4). Źródła zawarte w katalogu zostały wyodrębnione z danych EPIC zbieranych podczas obserwacji celowanych. XMM-Newton wykonuje 600 - 700 obserwacji na rok. Jednak wybrany obiekt zajmuje zwykle tylko małą część pola widzenia EPIC. Pozwala to na zarejestrowanie około 70 innych źródeł. W trzeciej wersji katalogu poprawiona metoda obróbki danych zwiększyła wiarygodność identyfikacji źródeł i pozwoliła na wyodrębnienie obiektów słabych. Katalog obejmuje 531 261 detekcji i 372 728 źródeł rentgenowskich. Wykorzystano w nim dane zebrane między lutym 2000 r a grudniem 2012 r. Ilość uwzględnionych danych jest około 50% większa niż we wcześniejszej wersji. Katalog ten stanowi podstawę do wyodrębniania dobrze zdefiniowanych prób obiektów (np galaktyk aktywnych, gromad galaktyk, kontaktowych układów podwójnych, gwiazd z aktywnymi koronami) do dalszych badań.
http://sci.esa.int/xmm-newton/52082-latest-xmm-newton-catalogue-offers-new-x-ray-vision/
-
Obserwacje magnetara SGR 0418+5729 pozwoliły na wykrycie znajdującej się na nim małoskalowej struktury magnetycznej. Jest to pierwsza taka detekcja, do tej pory mierzone było tylko globalne dipolowe pole magnetyczne. Ponieważ powoduje ono zwalnianie tema rotacji gwiazdy możliwe jest oszacowanie jego intensywności. Takie badania wykonane dla SGR 0418+5729 wykazały, że jest ono około 2 razy słabsze niż w przypadku innych magnetarów. Produkuje on jednak charakterystyczne rozbłyski rentgenowskie. Dlatego też uważano, że posiada on znacznie silniejsze pole magnetyczne ukryte w jego wnętrzu. Aktualne obserwacje potwierdzają tą hipotezę. Modele opisujące pochodzenie rozbłysków magnetarów skazują, że ich wewnętrzne pole magnetyczne po pewnym czasie przebija powierzchnię prowadząc do uwolnienia energii. W celu wyszukania takiego wycieku pola magnetyczne opracowano nową technikę analizy danych, pozwalającą na śledzenie zmienności emisji w zależności od energii i rotacji gwiazdy w tym samym czasie. Pozwoliło to na wyszukanie zmian emisji związanych z określonym miejscem na powierzchni gwiazdy. XMM-Newton był bardzo korzystny do tych badań, ponieważ charakteryzuje się bardzo wysoką rozdzielczością spektralną i czasową oraz wysoką czułością. Analiza wykazała, że w wąskim przedziale energetycznym (1 - 5 keV) jasność magnetara zmniejsza się co 9 sekund, zgodnie z tempem jego rotacji. Pokazuje to, że część emisji rentgenowskiej jest pochłaniania przez cząstki skupione nad małym fragmentem powierzchni. Jest to absorpcja synchrotronowa wywołana przez protony uwięzione w polu magnetycznym nad fragmentem powierzchni o wielkości tylko kilkuset metrów. Intenwysność pola może sięgać 10^15 G, jest to jedno z najsilniejszych pół magnetycznych obserwowanych we Wszechświecie. Prawdopodobnie przyjmuje postać pętli, tak jak w koronie słonecznej.Potwierdza to, że silne pole magnetyczne odpowiedzialne za aktywność charakterystyczną dla magnetara jest ukryte we wnętrzu gwiazdy. Technika ta została też zastosowana do innych magnetarów. Jednak znalezienie takich struktur jest w ich wypadku trudniejsze z powodu znacznie silniejszego pola dipolowego.
http://sci.esa.int/xmm-newton/52772-weakling-magnetar-reveals-hidden-strength/
-
Obserwacje czarnej dziury w układzie podwójnym 4U1630-47 pozwoliły na określenie składu jej dżetu. Do tej pory obserwacje radiowe pokazywały, ze w dżetach tego typu znajdują się elektrony. Nie było jednak jasności, czy ładunek jest równoważny przez pozytony czy też przez protony i jądra atomowe. XMM-Nwton obserwował 4U1630-47 dwa razy we wrześniu 2012 r, podczas obserwacji radiowych wykonywanych przez system Australia Telescope Compact Array. Pomimo, że między obserwacjami upłynął okres tylko kilku tygodni wyniki były zupełnie różne. Za pierwszym razem wykryto emisję rentgenowską z dysku akrecyjnego, ale brak było emisji radiowej z dżetu. Za drugim razem wykryto oba rodzaje emisji, co oznaczało, że dżet był aktywny. Analiza danych rentgenowskich pozwoliła na wyizolowanie emisji żelaza, zarówno oddalającego się od obserwatora oraz zbliżającego się do niego. Dowodziło to, że żelazo znajdowało się w dżecie. Znaleziono ponadto emisję niklu w dżecie zwróconym do obserwatora. Udowodniło to, że w dżecie znajdują się ciężkie jony. Tym samym masa i degeneria unoszona przez dżet z dysku akrecyjnego musi być większa niż dotychczas szacowano. Może to mieć wpływ na mechanizm akrecji materii. Do tej pory jądra atomowe wykryto w dżecie tylko jednej czarnej dziury - SS 433. Charakteryzuje się ona jednak bardzo wysokim tempem akrecji, więc trudno ją porównać z bardziej typowymi obiektami. Tak więc aktualne obserwacje są istotne dla lepszego poznania fizyki dżetów czarnych dziur.
http://sci.esa.int/xmm-newton/53184-black-hole-boasts-heavyweight-jets/
-
XMM-Newton znajduje brakującą materię międzygalaktyczną.
(http://www.urania.edu.pl/pliki/styles/miniatura_wiadomosci/public/field/image/detecting_the_warm-hot_intergalactic_medium.jpg?itok=TmoE49cW)
Na zdjęciu: Wizja artystyczna przedstawiająca ciepłe, międzygalaktyczne medium, mieszanki gazu o temperaturach od setek tysięcy stopni (ciepłych) do milionów stopni (gorących), która przenika włóknistą kosmiczną sieć. Źródło: Ilustracja i skład - ESA / ATG medialab; dane - ESA / XMM-Newton / F. Nicastro i inni 2018; symulacja kosmologiczna - R. Cen
Po trwających blisko dwadzieścia lat kosmicznych poszukiwaniach, astronomowie korzystający z kosmicznego obserwatorium XMM-Newton znaleźli w końcu dowody na istnienie gorącego, rozproszonego gazu przenikającego kosmos, składnik „normalnej” materii we Wszechświecie.
Podczas, gdy tajemnicza ciemna materia i ciemna energia stanowią odpowiednio około 25% i 70% naszego kosmosu, zwykła materia, która tworzy wszystko, co widzimy – od gwiazd i galaktyk, po planety i ludzi – stanowi tylko około 5%.
Jednak nawet te 5% okazuje się dość trudne do wyśledzenia.
Całkowitą ilość zwykłej materii (określanej przez astronomów barionową) można oszacować na podstawie obserwacji kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła, które jest najstarszą poświatą w historii Wszechświata, sięgającą zaledwie ok. 380 000 lat po Wielkim Wybuchu.
Obserwacje bardzo odległych galaktyk pozwalają astronomom śledzić ewolucję tej materii w pierwszych kilku miliardach lat istnienia Wszechświata. Po tym okresie jednak wydaje się, jakby ponad połowa jej zaginęła.
Jak podkreślają astronomowie, brakujące bariony stanowią największą zagadkę współczesnej astrofizyki.
Przeliczając populację gwiazd w galaktykach we Wszechświecie oraz gaz międzygwiazdowy, który przenika galaktyki – materiał do produkcji gwiazd – wiemy, że stanowi tylko 10% całej zwykłej materii. Dodanie do tego gorącego, rozproszonego gazu w halo otaczającego galaktyki i jeszcze gorętszy gaz, który wypełnia gromady galaktyk będące największymi kosmicznymi strukturami utrzymywanymi razem przez grawitację, podnosi tę liczbę do mniej niż 20%.
Jednak nie jest to zaskakujące: gwiazdy, galaktyki i gromady galaktyk tworzą się w najgęstszych zgrupowaniach kosmicznej sieci, włóknistym rozkładzie zarówno ciemnej jak i zwykłej materii, która rozciąga się w całym Wszechświecie. Podobnie jak te gęste miejsca, istnieją także rzadkie, więc nie jest to najlepsze miejsce do poszukiwania większości kosmicznej materii.
Astronomowie podejrzewali, że „brakujące” bariony muszą się czaić we wszechobecnych włóknach kosmicznej sieci, gdzie materia jest mniej gęsta a zatem trudniejsza do zaobserwowania. Przez lata, korzystając z różnych technik, udało im się zlokalizować znaczną ilość tej międzygalaktycznej materii, zwiększając całkowitą ilość do aż 60%.
Wielu spośród astronomów z całego świata jest na tropie pozostałych barionów od blisko dwóch dziesięcioleci, od kiedy obserwatoria rentgenowskie, takie jak XMM-Newton i Chandra stały się dostępne dla społeczności naukowej.
Obserwując w tej części widma elektromagnetycznego, potrafią wykryć gorący gaz międzygalaktyczny o temperaturze około miliona i więcej stopni, który blokuje promieniowanie rentgenowskie emitowane przez jeszcze bardziej odległe źródła.
W tym projekcie Fabrizio Nicastro, główny autor artykułu wraz ze swoimi współpracownikami wykorzystał XMM-Newton do przyjrzenia się kwazarowi – masywnej galaktyce z supermasywną czarną dziurą w centrum, która aktywnie pochłania materię i świeci jasno w od promieni X po fale radiowe. Obserwowali tego kwazara, który jest odległy od nas o 4 mld lat świetlnych, łącznie przez 18 dni między 2015 a 2017 rokiem. Była to najdłuższa jak dotąd obserwacja rentgenowska tego typu źródła.
Po przejrzeniu danych astronomowie znaleźli ślady tlenu w gorącym gazie międzygalaktycznym znajdującym się pomiędzy nami a odległym kwazarem. To tam właśnie znajdują się ogromne rezerwuary związków chemicznych – w tym tlenu – i właśnie w takiej ilości, w jakiej naukowcy się spodziewali, więc wydaje się, że w końcu można wypełnić lukę brakującej materii barionowej.
Ten niezwykły wynik jest początkiem nowych poszukiwań. Potrzebne są obserwacje różnych źródeł na niebie aby potwierdzić, czy odkrycia te są naprawdę uniwersalne, oraz aby dalej badać stan fizyczny tej długo poszukiwanej materii.
Fabrizio i jego koledzy planują w nadchodzących latach badać więcej kwazarów przy pomocy obserwatoriów XMM-Newton oraz Chandra. Aby w pełni zbadać rozmieszczenie i właściwości tego tak zwanego ciepło-gorącego międzygalaktycznego medium, potrzebne będą bardziej czułe instrumenty, takie jak Athena (Advanced Telescope for High-Energy Astrophysics), który ma zostać wyniesiony na orbitę w 2028 roku.
http://www.urania.edu.pl/wiadomosci/xmm-newton-znajduje-brakujaca-materie-miedzygalaktyczna-4474.html (http://www.urania.edu.pl/wiadomosci/xmm-newton-znajduje-brakujaca-materie-miedzygalaktyczna-4474.html)
http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/XMM-Newton_finds_missing_intergalactic_material (http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/XMM-Newton_finds_missing_intergalactic_material)
-
Wystartowała rakieta Ariane 5
10.12.1999 o 14:32 z Kourou wystartowała rakieta Ariane 5 która wyniosła na orbitę satelitę astronomicznego
XMM (X-ray Multi-Mirror).
http://lk.astronautilus.pl/n991201.htm#12
http://www.youtube.com/watch?v=ped8jWuDStM
https://www.youtube.com/watch?v=ped8jWuDStM
X-ray Satellite XMM-Newton Celebrates 20 Years in Space
Dec. 10, 2019
Two decades ago, on Dec. 10, 1999, an Ariane 5 rocket climbed into the morning sky from Kourou, French Guiana. It carried into orbit the X-ray Multi-Mirror Mission (XMM-Newton), the largest scientific spacecraft yet built by ESA (European Space Agency) and a pioneering satellite for studying the universe with different kinds of light. XMM-Newton has studied over half a million X-ray sources, including supernovae, star-shredding black holes and superdense neutron stars.
“When ESA launched XMM-Newton 20 years ago, it immediately became one of the key space telescopes that astronomers used to advance their understanding of the universe,” said Paul Hertz, astrophysics division director at NASA Headquarters in Washington. “ESA is to be congratulated for making XMM-Newton available to the international science community and enabling a mountain of scientific discoveries.”
NASA contributed resources for two of the mission’s key instruments. The agency also funds the Guest Observer Facility at NASA’s Goddard Space Flight Center in Greenbelt, Maryland, which supports the use of XMM-Newton by the American scientific community. More than a third of the satellite’s observing time is awarded to U.S.-based astrophysicists.
http://www.youtube.com/watch?v=JMFLWTcBsi8
https://www.youtube.com/watch?v=JMFLWTcBsi8&feature=emb_title
Watch scientists reflect on XMM-Newton’s 20th anniversary. The mission, led by ESA (European Space Agency), has dramatically improved our understanding of the cosmos thanks to detailed X-ray observations. NASA funded two of its three instruments, including the Optical/UV Monitor Telescope, which made XMM-Newton one of the first multiwavelength observatories in space. Credits: NASA's Goddard Space Flight Center
(...)
https://www.nasa.gov/feature/goddard/2019/x-ray-satellite-xmm-newton-celebrates-20-years-in-space
-
XMM-Newton obserwuje najmłodszego jak dotąd zaobserwowanego pulsara.
Na ilustracji: Magnetar Swift J1818.0−1607. Źródło: ESA/XMM-Newton; P. Esposito i inni.
(https://www.urania.edu.pl/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/2020-06/XMM-Newton_observes_baby_magnetar_pillars.jpg?itok=z9vtqlWy)
Kampania obserwacyjna prowadzona przez obserwatorium kosmiczne XMM-Newton pokazała najmłodszego pulsara, jakiego kiedykolwiek widziano – pozostałość niegdyś masywnej gwiazdy – który jest również „magnetarem”, mającym pole magnetyczne 70 biliardów razy silniejsze niż ziemskie.
Pulsary są jednymi z najbardziej egzotycznych obiektów we Wszechświecie. Tworzą się, gdy masywne gwiazdy kończą swoje życie jako supernowe w postaci potężnych wybuchów, pozostawiając po sobie ekstremalne gwiezdne pozostałości: gorące, gęste i silnie namagnesowane. Czasami pulsary podlegają również okresom znacznie wzmożonych aktywności, w czasie których wyrzucają ogromne ilości promieniowania elektromagnetycznego w skali czasu od milisekund do lat.
Mniejsze impulsy często oznaczają początek wzmocnionego „wybuchu”, kiedy emisja promieniowania rentgenowskiego może stać się tysiąc razy bardziej intensywna. Kampania obserwacyjna prowadzona przez XMM-Newton uchwyciła taki wybuch pochodzący z najmłodszego zaobserwowanego pulsara: Swift J1818.0−1607, który pierwotnie został odkryty przez obserwatorium Swift.
Pulsar ten nie tylko jest najmłodszym z 3000 znanych w naszej galaktyce, ale należy również do bardzo rzadkiej kategorii pulsarów: magnetarów, obiektów kosmicznych o najsilniejszych polach magnetycznych, jakie kiedykolwiek mierzono we Wszechświecie.
„Swift J1818.0−1607 znajduje się w odległości 15 000 lat świetlnych stąd, w Drodze Mlecznej. Odkrycie czegoś tak młodego zaraz po tym, jak powstało we Wszechświecie, jest niezwykle ekscytujące. Ludzie na Ziemi byliby w stanie zobaczyć wybuch supernowej, który uformował tego młodego magnetara około 240 lat temu, w samym środku rewolucji amerykańskiej i francuskiej” – powiedział główny autor pracy Paolo Esposito z University School for Advanced Studies IUSS Pavia, Włochy.
Magnetar ma jeszcze więcej powodów do bycia sławnym. Jest to jeden z najszybciej wirujących z tego typu znanych obiektów, wirując raz na 1,36 sekundy – mimo, że ma masę dwóch Słońc upakowaną do pozostałości gwiazdowej o średnicy zaledwie 25 km.
Natychmiast po odkryciu astronomowie przyjrzeli się temu obiektowi bardziej szczegółowo przy użyciu XMM-Newton, satelitów rentgenowskich Swift i NuSTAR oraz radioteleskopu Sardinia Radio Telescope we Włoszech.
W przeciwieństwie do większości magnetarów, które można zaobserwować tylko w promieniach X, obserwacje ujawniły, że Swift J1818.0−1607 jest jednym z nielicznych, który wykazuje również pulsacyjną emisję fal radiowych.
Magnetary są uważane za rzadkość we Wszechświecie – astronomowie odkryli tylko około 30 – i zakłada się, że różnią się od innych rodzajów pulsarów, które wykazują silne promieniowanie radiowe.
Ale badacze rentgenowscy od dawna podejrzewali, że magnetary mogą być znacznie powszechniejsze niż sugeruje ten pogląd. To nowe odkrycie potwierdza ideę, że zamiast być egzotycznymi, mogą stanowić znaczną część pulsarów znalezionych w Drodze Mlecznej.
Ponadto może nie być tak szerokiej różnorodności pulsarów, jak początkowo sądzono. Charakterystyczne zjawiska wykazywane przez magnetary mogą również występować w innych rodzajach pulsarów, podobnie jak Swift J1818.0−1607 wykazuje cechy charakterystyczne – emisję radiową – zwykle nie przypisywane magnetarom.
Przykłady zdarzeń przejściowych obejmują rozbłyski gamma, bardzo świecące wybuchy supernowych i tajemnicze szybkie rozbłyski radiowe. Te energetyczne zdarzenia są potencjalnie związane z powstawaniem i istnieniem młodych, silnie namagnesowanych obiektów, takich jak Swift J1818.0−1607.
http://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/XMM-Newton_spies_youngest_baby_pulsar_ever_discovered (http://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/XMM-Newton_spies_youngest_baby_pulsar_ever_discovered)
https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/xmm-newton-obserwuje-najmlodszego-jak-dotad-zaobserwowanego-pulsara (https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/xmm-newton-obserwuje-najmlodszego-jak-dotad-zaobserwowanego-pulsara)