Giennadij Michajłowicz Manakow (1950-2019)

[mss]

Z Moskwy nadeszła smutna wieść: dziś w wieku 69 lat zmarł były kosmonauta rosyjski Giennadij Michajłowicz Manakow. Odbył 2 loty na stację Mir w latach 1990 i 1993.

Poinformował o tym Maksim Surajew na twitterze:
https://twitter.com/Msuraev/status/1177208488856039424

[Orionid]

Krótkie ilościowe podsumowanie zmarłych uczestników lotów kosmicznych w poszczególnych okresach:

W latach 1967-1970 zmarło 5
W latach 1971-1980 zmarło 3
W latach 1981-1990 zmarło 10 
W latach 1991-2000 zmarło 18
W latach 2001-2010 zmarło 25 ( w tym 2.  w wieku co najmniej 80 lat)
W latach 2011-2019 zmarło 39 ( w tym 19. w wieku co najmniej 80 lat)


Statystyka wg państw:

Rosja          40 
USA           55
Niemcy        2
Izrael          1
Holandia     1
Ukraina      1

Szczegółowa lista https://www.forum.kosmonauta.net/index.php?topic=3483.msg136564#msg136564

[Orionid]

Giennadij Michajłowicz Manakow jest już czwartym zmarłym kosmonautą o nalocie wynoszącym  ponad 300 dni.

Po raz pierwszy w historii eksploracji kosmosu w załodze krajowej Giennadij Manakow ręcznie zadokował statek towarowy Progress M-16 do stacji Mir. Dokowanie przeprowadzono w ramach eksperymentu.

                       

[Orionid]

Ушёл из жизни Герой Советского Союза, лётчик-космонавт СССР Геннадий Михайлович Манаков
26 сентября 2019



26 сентября 2019 года на 70-м году жизни скончался Герой Советского Союза, лётчик-космонавт СССР, полковник Геннадий Михайлович Манаков.

Г.М. Манаков родился 1 июня 1950 года в семье учителей в с. Ефимовка Андреевского (ныне Курманаевского) района Оренбургской области. В 1967 году окончил Ефимовскую среднюю школу. В 1967-1969 гг. учился в Куйбышевском (Самарском) авиационном институте, проходил авиационную подготовку в школе ДОСААФ в Куйбышеве. Затем перевёлся в Армавирское высшее Краснознаменное военное авиационное училище лётчиков противовоздушной обороны, в 1973 году окончил его с отличием и золотой медалью по специальности «командная истребительная авиация» с присвоением квалификации лётчика-инженера. В 1985 году окончил вечернее отделение факультета самолётостроения Ахтубинского филиала Московского авиационного института имени С. Орджоникидзе «Взлёт».

После успешного окончания училища был лётчиком, старшим лётчиком в дивизии ПВО г. Краматорска Донецкой области Киевского округа ПВО, 19-й дивизии ПВО, старшим лётчиком, заместителем командира авиационной эскадрильи по политчасти в Дальневосточном округе ПВО (г. Елизово Камчатской области), в той же должности служил в Московском округе ПВО (г. Моршанск Тамбовской области).

В 1979 году был направлен на подготовку в 267-й Центр испытания авиационной техники и подготовки лётчиков-испытателей. С 1980 года по 1985 год – лётчик-испытатель, ведущий инженер и старший лётчик-испытатель 1-го управления Государственного Краснознаменного научно-испытательного института (ГКНИИ) ВВС – ныне ГЛИЦ (Государственный лётно-испытательный центр Министерства обороны Российской Федерации имени В.П. Чкалова).

В 1985 году решением Государственной межведомственной комиссии (ГМВК) отобран в качестве кандидата в космонавты от ГКНИИ ВВС и направлен в Центр подготовки космонавтов на общекосмическую подготовку. В 1988 году приказом Министра обороны СССР зачислен во 2-ю группу отряда космонавтов на должность космонавта-испытателя (9-й набор).

Свой первый космический полёт Геннадий Михайлович совершил с 1 августа по 10 декабря 1990 года в качестве командира экипажа транспортного корабля «Союз ТМ-10» по программе 7-й основной экспедиции (ЭО-7) на орбитальном комплексе «Мир» и программе советско-японского космического полёта совместно с Г.М. Стрекаловым. На борту станции он работал с А. Соловьёвым, А. Баландиным, В. Афанасьевым, М. Манаровым и Т. Акиямой (Япония). В полёте осуществил один выход в открытый космос (2 часа 45 минут), в ходе которого получил информацию по количеству работ, необходимых для ремонта выходного люка модуля «Квант-2». Во время полёта космонавт выполнил обширную научную программу исследований. Результаты экспериментов, проведённых Г. Манаковым на орбите, были использованы в различных областях народного хозяйства. В космосе экипаж КК «Союз ТМ-10» провёл более 130 суток.

Впервые за всю историю отечественной пилотируемой космонавтики Геннадий Манаков в ручном режиме пристыковал грузовой корабль «Прогресс М-16» к станции «Мир». Стыковка проводилась в рамках эксперимента.

За мужество и героизм, проявленные в полёте, шестьдесят девятому космонавту страны было присвоено звание Героя Советского Союза с вручением медали «Золотая Звезда» и ордена Ленина.

Орден Дружбы народов Г.М. Манаков получил за второй космический полёт, совершённый с 24 января по 22 июля 1993 года в качестве командира космического корабля «Союз ТМ-16» по программе 13-й основной экспедиции. В полёте совершил два выхода в открытый космос общей продолжительностью 9 часов 58 минут. 22 июля 1993 года экипаж в составе российских космонавтов Г. Манакова, А. Полещука и французского астронавта Ж.-П. Эньере благополучно возвратился на Землю. Продолжительность полёта составила 179 суток.

Геннадию Михайловичу были присвоены квалификации «Военный лётчик 1-го класса» (1977), «Лётчик-испытатель 1-го класса» (1987), «Космонавт 2-го класса» (1990), «Инструктор парашютно-десантной подготовки (ПДП) ВВС». Общий налёт – более 1620 часов, освоил 42 типа и модификации самолётов, выполнил 248 прыжков.

В 1996 году Г.М. Манаков выбыл из отряда космонавтов. Его опыт и знания оставались востребованы в Центре подготовки космонавтов: он был назначен начальником 32-го отдела (по обеспечению жизнедеятельности космонавтов в особых условиях) 3-го управления, с 1997 года по 2000 год был начальником 2-го управления РГНИИЦПК имени Ю.А. Гагарина. В июле 2000 года приказом Министра обороны Российской Федерации уволен в запас.

Геннадий Михайлович относился к поколению советских и российских космонавтов, вписавших яркие страницы в славную историю отечественной пилотируемой космонавтики. Всю свою жизнь он посвятил делу космонавтики и авиации, передавая свой богатый опыт молодому поколению.

Г.М. Манаков награждён орденами и медалями нашей страны, он офицер ордена Почётного легиона (Франция), был почётным гражданином городов Аркалык и Джезказган.

Руководство, лётчики-космонавты СССР и РФ, коллектив и ветераны Центра подготовки космонавтов имени Ю.А. Гагарина соболезнуют родным и близким Геннадия Михайловича.

http://www.gctc.ru/main.php?id=4773
https://www.roscosmos.ru/26865/

[Orionid]

Russian cosmonaut Gennady Manakov dies at the age of 69, tweets fellow cosmonaut
26 SEP, 17:18

Manakov made his first space flight in 1990 as commander of the Soyuz TM-10 crew


Gennady Manakov, 1993  © Albert Pushkarev/TASS

MOSCOW, September 26./TASS/. Cosmonaut Gennady Manakov, credited with two space flights, has died at the age of 69, cosmonaut Maxim Surayev blogged in Twitter on Thursday.

"Gennady Mikhailovich Manakov died today. I am sad to say this. We cherish the memory of him," wrote Surayev, a legislator from the State Duma lower house of parliament.

Gennady Manakov was born in 1950 in the Chkalovsk (now Orenburg) Region. He was a military pilot, and in 1985 he was selected to work within the framework of the Buran program. He made his first space flight in 1990 as commander of the Soyuz TM-10 crew. Back then, he spent 130 days in space. His second flight (179 days) took place in 1993 on board the Soyuz TM-16 spacecraft. Manakov made three spacewalks with a total duration of 12 hours and 43 minutes.

https://tass.com/science/1080073

[Orionid]

W ciągu kilku dni zmarło dwóch uczestników wyprawy sprzed ćwierćwiecza.

Misja ratowania planety

Generał Władimir Szatałow, długoletni komendant Centrum Szkolenia Kosmonautów, ciągnie swoje wynurzenia bez jakichkolwiek emocji, ale to, co mówi, sprawia, że człowiekowi cierpnie skóra na karku: "Ze stacji orbitalnej Mir Ziemia wydaje się małym, delikatnym klejnotem, ale jeśli przyjrzeć się dokładniej jednemu miejscu, można zobaczyć rzeczy nie zawsze widoczne z jej powierzchni. Na każdym kroku widnieją ślady agonii życia ziemskiego. Niestety, dzisiaj wszyscy znajdujemy się na pokładzie powoli tonącego statku kosmicznego Ziemia i czasu na załatanie dziury jest straszliwie mało." (...)

Rosjanin Gienadij Monakow i Ukrainiec Anatolij Arcebarskij stali się trzonem rodzącego się zespołu. Niemiec Sigmund Jahn nie zamierzał skorzystać z oferowanego mu tygodnia na zastanowienie się, czy zechce wziąć udział w wyprawie. "Jestem zaszczycony, że wybór padł właśnie na mnie. Kiedy wyjeżdżamy?" - odparł bez namysłu. W ciągu następnych tygodni nasza grupa powiększyła się o Austriaka Clemensa Lothallera i Czecha Vladimira Remka. W ostatniej chwili zrezygnował z udziału generał Mirosław Hermaszewski. (...)

Obserwuję moich towarzyszy, generałów i pułkow-ników, i jestem naprawdę zadowolony, że biorą udział w tej ekspedycji, która kosztowała mnie rok pracowitych przygotowań. Do ostatniej chwili brakowało potwierdzeń niektórych uczestników. Francuz Michel Tognini nie uzyskał zezwolenia swoich przełożonych, podobnie jak jeden z astronautów amerykańskich. Angielce Helen Sharman uniemożliwiono wyjazd, ponieważ związana jest umową ze sponsorem. (...)

[Orionid]

Gennadi Manakov, cosmonaut who led two missions to Mir, dies at 69


Gennadi Manakov, commander of the Soyuz TM-10 and Soyuz TM-16 missions to the Mir space station, died Thursday, Sept. 26, 2019 at the age of 69. (Roscosmos)

September 26, 2019 — Russian cosmonaut Gennadi Manakov, who commanded two missions to the former space station Mir, has died at the age of 69.

Manakov's death on Thursday (Sept. 26) was confirmed by Roscosmos, Russia's federal space agency.

"Gennadi Mikhailovich belonged to the generation of Soviet and Russian cosmonauts who wrote bright pages in the glorious history of the Russian human space program. He devoted his whole life to the cause of astronautics and aviation, passing on his wealth of experience to the younger generation," the space agency wrote on its website.

"The General Director of the State Corporation Roscosmos, Dmitry Rogozin, employees of the rocket and space industry, the cosmonauts of the USSR and the Russian Federation condole with the family and friends of Gennadi Mikhailovich," the statement read.

Selected to train as a cosmonaut in September 1985, Manakov logged 309 days, 21 hours and 18 minutes in space on his two missions.

Manakov's first launch was on Aug. 1, 1990. Lifting off with Gennadi Strekalov, who was making his fourth spaceflight, the two docked their Soyuz TM-10 spacecraft to the space station Mir two days later to become the seventh resident crew of the multi-module outpost.


Gennadi Manakov and Gennadi Strekalov launched on Soyuz TM-10 and spent 129 days on the space station Mir. (Roscosmos)

Joining Manakov and Strekalov for the ride to orbit were four Japanese quails, one of which laid an egg enroute to MIr. The cosmonauts transferred the birds to an incubator on board the station as part of an already underway series of fertilization studies.

For 129 days, Manakov and Strekalov conducted experiments and kept the space station running, including connecting the attitude control system for a newly-added module to the rest of Mir. They also oversaw the arrival of two Progress resupply vehicles and performed a two-hour and 45-minute spacewalk in a failed attempt to repair an airlock hatch that had been damaged before their arrival.

A week before Manakov and Strekalov returned to Earth, Soyuz TM-11 arrived with their relief crew and Toyohiro Akiyama, a television journalist who was the first citizen of Japan to fly in space. On Dec. 10, 1990, Manakov and Strekalov, along with Akiyama, landed on board Soyuz TM-10 on the steppe of Kazakhstan.

Manakov returned to space three years later, launching with fellow cosmonaut Alexander Poleshchuk aboard Soyuz TM-16 on Jan. 24, 1993. After a two-day rendezvous, the two docked to Mir, testing a new androgynous docking unit as a precursor to U.S. space shuttles linking up with the Russian space station.

As the thirteenth resident crew on Mir, Manakov and Poleshchuk ran experiments in the fields of biology, astronomy, Earth and materials sciences. They observed the deployment of a prototype solar reflector from a departing Progress spacecraft and became the first to manually control the docking of a cargo spacecraft to Mir.

Manakov and Poleshchuk's maintenance activities included replacing Mir's air conditioning unit and part of the hardware that supported relayed satellite communications. The two also ventured outside the station on two extravehicular activities (EVAs or spacewalks).

Their first EVA on April 19, 1993, prepared for the relocation of solar arrays from one module to another. The second, on June 18, 1993, completed the work they began on their first spacewalk, as well as replaced a handle for an maneuvering boom that was lost during the earlier EVA.

On July 3, 1993, Soyuz TM-17 arrived with a new two-person crew for Mir and French astronaut Jean-Pierre Haigneré, who 19 days later returned to Earth with Manakov and Poleshchuk on board Soyuz TM-16.


Gennadi Manakov and Alexander Poleshchuk launched on Soyuz TM-16 and spent 177 days on the space station Mir. (Roscosmos)

In total, Manakov completed 4,915 orbits of Earth and accumulated 12 hours and 43 minutes on spacewalks on his two missions.

Gennadi Mikhailovich Manakov was born on June 1, 1950, in Yefimovka in the Orenburg Oblast of Russia. He graduated from Moscow Aviation Institute and flew as a test pilot for the Soviet Air Force, leading to his selection as a cosmonaut in 1985 for the then-planned Buran space shuttle program program. He was later transferred to the Star City cosmonaut group in 1988.

In addition to his two spaceflights, Manakov served as backup for the Soyuz TM-9, Soyuz TM-15 and Soyuz TM-22 commanders. He came close to flying a third mission, having been assigned to and trained for Soyuz TM-24, but issues with his heart resulted in he being grounded days before the launch in August 1996.

Manakov left the cosmonaut corps four months later, on Dec. 20, 1996. Manakov remained active with the space program though, becoming an instructor at the Gagarin Cosmonaut Training Center at Star City through his retirement in 2000.

For his service, Manakov was named a Hero of the Soviet Union and awarded the Order of Lenin, among other honors.

Manakov was married to Ludmilla Ivanovna Belaya and had two children, Yulia and Aleksei.
    

Cosmonaut Gennadi Manakov, Soyuz TM-10 commander, seen as a resident crew member on board Russia's space station Mir in 1990. (Roscosmos)

http://www.collectspace.com/news/news-092619a-obituary-gennadi-manakov-cosmonaut.html

[Orionid]

Манаков Геннадий Михайлович (1950-2019)
27.09.2019

(...) В августе 1996 года во время предполетного медицинского обследования у космонавта обнаружен микроинфаркт миокарда задней стенки. В результате, в декабре 1996 года Геннадий Михайлович отчислен из отряда космонавтов по состоянию здоровья. (...)

 Космонавт Геннадий Михайлович Манаков, совершивший два космических полета, скончался на 70-м году жизни 26 сентября 2019 года от сердечной недостаточности.
https://ruspekh.ru/people/item/manakov-gennadij-mikhajlovich

снул навеки Вулкан-1
1 октября 

(...) Во время полета выполнил обширную программу, 29 октября 1990 года совершил выход в открытый космос продолжительностью 2 часа 45 минут для ремонта наружного люка шлюзовой камеры модуля «Квант-2». С помощью струбцин удалось закрыть люк, но исправить его петлю не удалось. (...)
http://www.sovross.ru/articles/1899/45946

http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=2323

[Orionid]

Lądownik Sojuza TM-10 znajduje się w National Air and Space Museum



https://airandspace.si.edu/exhibitions/space-race/online/sec500/sec535.htm

[Orionid]

Умер летчик-космонавт СССР Геннадий Манаков
17:01 26.09.2019 (обновлено: 18:22 26.09.2019)


Космонавты Геннадий Манаков и Александр Полещук  © РИА Новости / Владимир Родионов

https://ria.ru/20190926/1559171170.html

[Orionid]

Александр Полещук с Геннадием Манаковым

http://www.gctc.ru/main.php?id=1706

[Orionid]

229. człowiek w kosmosie.
Kosmonauta odbył 2 loty kosmiczne, które trwały łącznie 309d 21m 19m 37s.
Odbył także 3. spacery kosmiczne, które trwały 12g 43m.

http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/manakov_gennadi.htm
http://www.astronautix.com/m/manakov.html
https://www.worldspaceflight.com/bios/m/manakov-g.php

https://mek.kosmo.cz/bio/rusko/00228.htm
https://www.kozmo-data.sk/kozmonauti/manakov-gennadij-michajlovic.html
https://www.astronaut.ru/crossroad/232.htm
https://www.april12.eu/russcosm/manakov229ru.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Gennady_Manakov
Манаков, Геннадий Михайлович
https://pl.wikipedia.org/wiki/Giennadij_Manakow

http://sm.evg-rumjantsev.ru/cosmonavty_tspk/manakov-gennadij-mikhajlovich.html
https://chaltlib.ru/articles/resurs/jubilei_goda/god_rossijjskojj_kosmonavtik/ubileinie_dati_2015_goda/g_m_manakov/
https://twitter.com/ASE_Astronauts/status/1664293348260052992
https://twitter.com/aisoffice/status/1664166669726392320

Giennadij  Manakow (1950-2019)
BY REDAKCJA ON 14 LISTOPADA 2019


Giennadij Manakow, 1993 . Credits: Albert Pushkarev / TASS

26 września zmarł w wieku 69 lat były rosyjski kosmonauta Giennadij  Manakow. Dowodził dwoma długotrwałymi wyprawami na stację orbitalną Mir.

Giennadij  Manakow urodził się 1 czerwcza 1950 roku w Jefimowce w obwodzie orenburskim. W 1985 roku ukończył 
Moskiewski Instytut Lotniczy. W 1990 roku został mianowany pułkownikiem radzieckich sił powietrznych.

Początkowo  Manakow został wybrany do pracy w ramach  programu radzieckiego wahadłowca Buran. W 1988 roku został rozkazem Ministra Obrony ZSRR  przyjęty do 9. grupy korpusu kosmonautów.

Do swojego pierwszego lotu kosmicznego wystartował na pokładzie Sojuza TM-10 wraz z Giennadijem  Striekałowem 1 sierpnia 1990 roku . Na pokład stacji dostarczyli cztery przepiórki japońskie w ramach prowadzenia badań związanych z płodnością.


Oficjalne zdjęcie załogi  Sojuza TM-16: Giennadij Michajłowicz Manakow i Giennadij Michajłowicz Striekałow Credits: spacefacts.de

Załoga zainstalowała w części dokującej  Progressa M-4 urządzenie do wytwarzania plazmy. Gdy statek transportowy po odcumowaniu od Mira przez trzy dni leciał w niewielkim oddaleniu za stacją, były prowadzone obserwacje uwalnianej plazmy.

W czasie ich pobytu na stacji zacumował również Progress M-5, który jako pierwszy wyposażony został w powrotną kapsułę Raduga. Jednak jej powrót na Ziemię nie zakończył się sukcesem i wszystkie dane eksperymentalne i materiały w niej umieszczone zostały bezpowrotnie utracone.

Kosmonauci odbyli również 45-minutowy spacer kosmiczny, próbując  naprawić właz śluzy modułu  Kwant-2, który doznał uszkodzenia przed ich przybyciem.

Tydzień przed powrotem Manakowa i Striekałowa na Ziemię, do stacji zacumował Sojuz TM-11 z nową stałą załogą  oraz  Japończykiem Toyohiro Akiyama , dziennikarzem telewizyjnym, który stał się pierwszym kosmonautą z tego kraju.  Lądowanie kapsuły powrotnej Sojuza TM-10 nastąpiło w stepach Kazachstanu 10 grudnia 1990 roku. Dodatkowo na Ziemię powrócił też  Akiyamą. Lot Manakowa i Striekałowa trwał 130 dni, 20 godzin i 35 minut.

Towarzyszący Giennadijowi Manakowowi w kosmicznej wyprawie  bardzo doświadczony kosmonauta Giennadij  Striekałow zmarł w 2004 roku na raka żołądka w wieku 64 lat.

Do drugiej kosmicznej misji kosmonauta wystartował wspólnie z Aleksandrem Poleszczukiem  24 stycznia 1993 roku. Dwa dni później Sojuz TM-16 zacumował do  modułu Kristall stacji orbitalnel  za pośrednictwem nowej jednostki APAS-89, która była testowana do przyszłych połączeń z Mirem amerykańskich wahadłowców.


Załoga Sojuza TM-16: Giennadij Мanakow i Aleksandr Poleszczuk.  Credits: Roskosmos

Kosmonauci przeprowadzili doświadczenia z biologii i materiałoznawstwa jak również 140 eksperymentów związanych z naukami o Ziemi. Prowadzili również obserwacje astronomiczne.

4 lutego 1993 roku przeprowadzono eksperyment Znamja - test przyszłego odbłyśnika (żagla słonecznego) zaprojektowanego do oświetlania i ogrzewania obszarów Ziemi, które przez długi czas  są pozbawione słonecznego promieniowania jak regiony polarne zimą. W tym celu po oddaleniu się na  230 m od kompleksu orbitalnego statku transportowego Progress M-15 został rozwinięty na nim 20-metrowy odbłyśnik foliowy o masie 40 kg. Eksperyment trwał 6 minut.  Żagiel słoneczny Znamja był obserwowany m.in. w  południowej Francji, wschodniej Polsce i na Białorusi.

Załoga przeprowadziła także dwa spacery kosmiczne.

24 maja 1993 wraz z pojawieniem się w kompleksie orbitalnym Progressa M-18, pierwszy raz zdarzyło się,  że  dwa statki Progress w tym samym czasie były połączone ze stacją kosmiczną.

3 lipca 1993 roku Sojuz TM-17 przybył z nową podstawową dwuosobową załogą  Mira i francuskim astronautą Jean-Pierre'a Haigneré, który 19 dni później wrócił na Ziemię razem z Manakowem i Poleszczukiem na pokładzie Sojuza TM-16.

Wspólny lot Giennadija Manakowa i Aleksandra  Poleszczuka trwał 179 dni i 43 minuty.

Na krótko przed jego trzecią wyprawą Sojuzem TM-24 w sierpniu 1996 roku wykryto u kosmonauty problemy z sercem, co spowodowało, że na kilka dni przed startem został niedopuszczony do lotu.

W grudniu 1996 z powodu stanu zdrowia Giennadija Manakow został wykluczony z korpusu kosmonautów. Do lipca 2000 pracował w Centrum Przygotowań Kosmonautów.

4 lipca 2000 roku rozkazem Ministra Obrony Federacji Rosyjskiej kosmonauta został przeniesiony do rezerwy.

Łącznie Giennadij Manakow w czasie dwóch lotów okrążył Ziemię  4915 razy. Jego nalot wyniósł 309 dni, 21 godzin i 19 minut. Jego trzy spacery kosmiczne trwały łącznie  12 godzin i 43 minuty.

Wchodził w skład siódmej i trzynastej stałej załogi stacji orbitalnej Mir.

Jego loty kosmiczne były w kolejności 131. i 155. w historii.

Giennadij Manakow  jest  229. kosmonautą na światowej liście oraz 69. rosyjskim,  a także  już setnym zmarłym człowiekiem któremu dane było  okrążyć Ziemię przynajmniej jeden raz.

W czasie kosmicznych misji jego kryptonim radiowy nosił nazwę Вулкан-1 (Wulkan-1)

Przyczyną śmierci kosmonauty w dniu 26 września 2019 roku były problemy związane z niewydolnością serca.

W 1994 roku Giennadij  Manakow  oraz zmarły 21 września 2019 roku Sigmund  Jähn  uczestniczyli w ekologicznej wyprawie na tereny Syberii wymyślonej przez Jacka Pałkiewicza.

Redakcja serwisu Kosmonauta.net serdecznie dziękuje Panu Robertowi Kozieł za nadesłany artykuł.

(Lk, SF, PFA)
https://kosmonauta.net/2019/11/giennadij-manakow-1950-2019/#prettyPhoto